Tijdens de Nederlandse Kinderboekenweek kunnen we natuurlijk niet nalaten om ook even te spreken met dé populairste Vlaamse jeugdschrijver: Marc de Bel. De ondertussen 62-jarige auteur vindt die benaming een hele eer, maar ze is dan ook welverdiend: hij schrijft al 29 jaar en zijn indrukwekkende oeuvre bestaat uit niet minder dan 156 boeken.
Lang geleden was Marc de Bel leerkracht lager onderwijs en begon hij een verhaaltje te vertellen over Alexander, een 9-jarig jongetje dat een krokodillenei cadeau krijgt van zijn oom Trotter. Op het einde van het schooljaar kwam er geen varkentje met een lange snuit want het vertelseltje was nog niet uit. Op aandringen van zijn leerlingen besloot meester Marc het volledige verhaal neer te pennen en cadeau te doen aan zijn leerlingen. Zo werd Het ei van oom Trotter gepubliceerd in 1987. De rest is geschiedenis …
Eén van de auteurs favoriete verhalen is dat van Peter Pan. Als verzamelaar van eerste druk-uitgaven was hij vorige maand erg in zijn sas toen hij een eerste druk uit 1911 kocht van Peter and Mary, het verhaal dat later Peter Pan werd. De eerste zin “All boys grow up except one” omschrijft de auteur erg goed. Het was ook de eerste regel van zijn lievelingsboek toen hij 5 jaar oud was, Puk en Muk. “Puk en Muk zijn twee kabouters die niet ouder worden.” Net zoals deze twee verhalen is Marc de Bel zelf ook nooit echt opgegroeid. Hij vindt kinderen interessanter dan volwassenen, en dat is waarom hij jeugdschrijver werd.
29 jaar en 156 boeken later is Marc de Bel nog steeds erg tevreden met zijn gekozen carrière. Twee weken geleden stelde de auteur nog twee nieuwe boeken voor: Halloweense Worstjespudding voor lezers van 8 tot 10 jaar met tekeningen van Mark Janssen, en De draden van Marbellus, een rijmend prentenboek met illustraties van Karolien Raeymaekers. “Schrijven vind ik nog altijd het leukste, gewoon aan mijn computer gaan zitten.” Maar wat de jeugdauteur nog liever doet dan zijn boeken schrijven, is het voorbereidende werk: werken aan de synopsis. “Daar werk ik soms maanden aan. Dat zijn A4’tjes die ik beschrijf, knip, plak en scheur. Van niets beginnen en uiteindelijk een verhaal creëren waar een ziel in zit en dat spannend, grappig en ontroerend is. Die synopsis in elkaar puzzelen, dat vind ik fantastisch!”
“Wie gaat het anders doen?”
Naar een favoriet boek moet je de auteur niet vragen. “Mijn boeken zijn mijn kinderen en daar maak ik geen onderscheid in. Ik zie ze allemaal even graag. Elk boek heeft zijn eigen karakter, aard en persoonlijkheid.” Zo is er een boek waar hij maar één dag aan gewerkt heeft, Pit op de pot, en dat ziet hij even graag als boeken waar hij jaren aan heeft gewerkt. Er komen ook nog een heleboel nieuwe verhalen aan. Twee weken geleden e-mailde Marc zijn 157e boek naar de uitgeverij. Marie, Codenaam: Jeanne wordt het derde deel van de Pauwels-trilogie en zal in februari 2017 verschijnen. Waar Ule plaatsvindt in de eerste Wereldoorlog en Mette in het interbellum, speelt het verhaal van Marie, de dochter van Mette, zich af tijdens de Tweede Wereldoorlog. Tijdens de negen maanden waarin hij aan het boek werkte, las de auteur honderden boeken over die periode en luisterde hij naar cd’s uit de jaren ’40 en ’45 zoals de Andrew Sisters. Op 6 oktober stuurde hij samen met zijn vrouw het afgewerkte boek uiteindelijk naar de uitgever. “Mijn vrouw staat altijd naast mij, en dan duwen we samen op de verzendknop. De navelstreng doorknippen. Ik mis ze nu al!”
Waar blijft zijn inspiratie vandaan komen? “Die vraag stellen ze mijn heel vaak,” zegt de auteur die nog nooit zonder inspiratie zat. “Ik heb niet veel nodig om een verhaal te bedenken. Geef mij vijf woorden en ik maak er een verhaal mee.” In zijn bureau in Kruishoutem liggen nog 32 synopsissen, verhalen te wachten om uitgeschreven te worden. “Ik zit hier met fantastische verhalen, die ik al helemaal heb uitgedacht. Als die niet geschreven zouden worden, zou ik dat zo jammer vinden. Ook omdat ik het nog heel graag doe.” Op pensioen gaan, daar denkt hij duidelijk nog niet aan. “Als ik op pensioen ga, wie gaat dan die 32 synopsissen uitschrijven?” vraagt Marc zich hardop af.
Wereldberoemd in Vlaanderen
De boeken van Marc de Bel zijn vertaald in 11 talen en hij reist regelmatig naar verre oorden als Suriname, China en Curaçao om daar te gaan vertellen. Dit alles draagt bij tot zijn status als Vlaanderens bekendste jeugdschrijver. Hij is “wereldberoemd in Vlaanderen” zoals hij het zelf omschrijft en daar geniet hij van. Wanneer hij op restaurant gaat, gebeurt het vaker dat zijn jonge fans om een handtekening komen vragen. Dat stoort hem niet in het minst want “als ik ergens ga eten, moet ik toch op mijn spaghetti wachten.” Hij geeft zijn fans dan graag een handtekening. “Kindjes zijn heel vriendelijk en beleefd. Ik vraag naar hun hobby’s, en teken ze dan een Boeboek die hun hobby uitoefent.”
Marcs kinderen kunnen goed overweg met zijn bekendheid, ze zijn immers met de rijzende ster van hun vader opgegroeid. Vroeger had het gezin de Bel een houtkachel waar ze in de winter allemaal rond zaten. De kinderen hielden zich bezig met huiswerk en ravotten en daar zat Marc te schrijven. “Mijn kleinkinderen zijn er wel trots op, die pakken daar wel mee uit”, verklaart de trotse opa. Naast voetballen, in de tuin werken en op reis gaan, is tijd doorbrengen met zijn familie één van de dingen die hij het liefst doet. Of zoals hij het zelf omschrijft: zijn zeven kleinkinderen pesten. “Ik ben de opa die altijd lacht en ze probeert beet te nemen. Dat vinden ze de max!”
Bekroond auteur
Dat we Marc de Bel de populairste jeugdschrijver van Vlaanderen noemen, is natuurlijk niet zomaar uit de lucht gegrepen. Zijn indrukwekkende palmares draagt daartoe bij, evenals de talrijke literatuurprijzen die hij won. Afgelopen weekend won hij nog de Inclusieve Griffel voor zijn boek Mette. Deze prijs bekroont fictieverhalen waarin mensen met een beperking een hoofdrol spelen. “Ik heb daar nogal een zwak voor want ik ben opgegroeid tussen mensen met een beperking. Ik heb daar veel respect voor.” Hij is erg trots op deze prijs, net zoals hij vorig jaar ook erg trots was dat Ule de Kleine Cervantes-prijs van de stad Gent won. Zijn boek werd door 400 kinderen uit het eerste en tweede middelbaar gelezen en uitgekozen als het beste. “Dat vind ik heel tof. Dat komt gewoon van 12 tot 14-jarigen die mijn boek gelezen hebben. Dat streelt mijn ego, ik zou liegen als dat niet zo zou zijn.” En ook in 2013 gloeide de auteur van trots toen hij door Jane Goodall tot ‘Ridder voor jongeren, dieren en natuur’ werd geslagen.
Literatuurprijzen dienen volgens Marc de Bel als bevestiging voor zowel de auteur als de lezer. “Het boek komt in de media en in de belangstelling terecht. Als daardoor meer mensen gaan lezen, dan is dat goed.” Toch vindt hij het ook een beetje vreemd, één boek uit 10 boeken bestempelen als het beste. Is dat tweede boek dan zoveel minder goed? En wie is die jury? Maar, “als zoveel duizenden kinderen een bepaald boek als hun lievelingsboek bekronen, dan zal dat wel een goed boek zijn.” Toch heeft de auteur ook al minder positieve ervaringen met literatuurprijzen gehad. De Prijs van de Kinder- en Jeugdjury won hij tussen 1988 en 1999 bijvoorbeeld maar liefst negen keer. Maar toen liep het mis. “Mijn boeken wonnen elk jaar. Totdat mensen gezegd hebben: we gaan geen boeken van Marc de Bel meer nomineren, want die wint toch. Ik hoop dat het er ondertussen eerlijker aan toe gaat.”
Schrijfproces
Zijn allereerste boek, Het ei van oom Trotter, heeft hij in eerste instantie in eigen beheer uitgegeven: slechts 100 exemplaren. Al snel koos hij ervoor om met een uitgeverij samen te werken, want “daar kruipt veel tijd en energie in en dat is allemaal ten nadele van het schrijven.” Nadat hij de synopsis in elkaar gepuzzeld heeft, begint hij met schrijven: “Zeven lezingen, schrappen en opnieuw.” Dit proces herhaalt hij totdat hij het gevoel heeft van “nu kan het echt niet beter, nu staat er geen woord te veel of te weinig in. Nu klopt alles.” Dan drukt hij op die verzendknop en belandt zijn manuscript bij de uitgeverij. Daar wordt het nog een laatste keer gecontroleerd door redacteurs en brengt hij af en toe, op hun aanraden, nog veranderingen aan. “Als ik vind dat de redacteur gelijk heeft, dan ga ik daar graag in mee.” Want, zoals hij het zelf zo prachtig verwoordt: “Een vis weet niet wat de zee is. Je moet hem eruit pakken en zeggen ‘kijk vis, dat is de zee.’ Zolang je erin zit, weet je dat niet.”
Vroeger had Marc de Bel drie generaties als testlezers: zijn dochter, zijn vrouw en zijn schoonmoeder. Maar ondertussen is zijn dochter te oud en zijn schoonmoeder is helaas overleden. “Na meer dan 150 boeken heb ik hen ook niet meer echt nodig, want oefening baart kunst. Ik weet wel waar de valkuilen liggen.” Zijn vrouw leest nog altijd elk van zijn boeken, maar pas na publicatie. “Mijn vrouw mag het niet meer lezen voor publicatie omdat ik vind dat een boek op papier zoveel leuker leest.”
Zoveel meer dan een schrijver
Zoals hij het zelf zegt: “Verandering van spijs doet eten.” Marc de Bel is een erg getalenteerd man en schrijft niet alleen boeken. “Altijd schrijven zou ik op den duur beu worden.” Zo is zijn nieuwste theaterstuk De Dromenzuiger van Opa Pluizenbol net in première gegaan. Hij herwerkte zijn gelijknamige boek uit 2015 tot een theaterstuk waar hij de rol speelt van Opa Pluizenbol én die van Smurriesmurrie de trol. “Ik speel twee keer mezelf. Het is echt een heel tof stuk voor kinderen van 6 tot 10 jaar, maar volwassenen genieten er ook van.” Het theaterstuk leert kinderen om niet bang te zijn van hun angsten en zal alle Vlaamse cultuurhuizen afgaan (meer info: http://creafant.be/theater-2.html).
Daarnaast heeft Marc de Bel ook 29 stripboeken op zijn naam staan. Eerst begon hij met het ‘verstrippen’ van zijn boeken en later volgden originele verhalen. Hoewel de auteur zelf graag tekent, tekent hij naar eigen zeggen niet goed genoeg voor stripboeken. Ze werken dan ook met een team van vier personen aan stripboeken over o.a. de zusjes Kriegel, Blinker, de Boeboeks en Pit en Puf. “Daar werken we met vier mensen aan. Ik schrijf de verhalen en Ivan Adriaenssens zet alles in vakjes. Steven Dhondt schrijft alles uit en dan is er nog iemand die alles inkleurt.”
Marc de Bel op het witte doek
Naast theater en strips, werkt Marc de Bel ook aan filmscenario’s. Er zijn al vier films verschenen, gebaseerd op zijn boeken: Blinker en de Bakfietsbioscoop, Blinker en het BagBag-juweel, De zusjes Kriegel en Blinker en de Blixvaten. Marc is hier zelf altijd nauw bij betrokken. “Ik schrijf er voor een stuk aan mee, en ik moet het script goedkeuren.” De eerste versie wordt geschreven door een scenarist en daarna geven de producenten hun advies. Tot slot krijgt Marc het script onder ogen en is het zijn beurt om nieuwe ideeën aan te brengen en uiteindelijk zijn zegen te geven. “Bij de eerste Blinker-film had ik ongeveer 50/50 inspraak. Bij de tweede en derde film steeds iets minder. Op den duur vertrouw je ze wel.”
Als het van hem afhangt, zal het niet bij deze films blijven. Op de vraag wat hij nog wil bereiken in zijn carrière, grapt hij eerst: “De Nobelprijs voor Literatuur winnen.” Maar dan vertelt hij dat hij nog graag een aantal van zijn boeken verfilmd wil zien. “Er zijn een aantal boeken die net films op papier zijn, en producenten zijn het daarmee eens.” Hij wil zijn Pauwels-trilogie graag op het grote scherm brengen, net als de boeken over Nelle en ook Het ei van oom Trotter wil hij graag in de bioscoop kunnen bewonderen. Voor Blinker-fans is er alvast goed nieuws, want als alles goed gaat komt er volgende zomer een nieuwe Blinker-film in de bioscoop. “Het idee voor deze film kwam eigenlijk van één van de producenten. Samen hebben we het verhaal geschreven en als het goed is, komt die volgende zomer uit.”
De stimulans van de fans
In de jaren ’90 ontving Marc de Bel 20 tot 25 brieven per dag. “Ik heb die allemaal beantwoord. Ik heb zeker een miljoen Belgische franken (ongeveer 25.000 euro, nvdr) aan postzegels geplakt.” Dit is iets wat de auteur niet uit handen geeft. Tegenwoordig spendeert hij nog steeds gemiddeld een uur per dag aan het beantwoorden van zijn fanmail die nu via e-mail binnenkomt. De kinderen die hem contacteren, smeken vaak om een nieuw boek van hun favoriete personages. “En dan doe ik dat maar. Ik luister naar mijn fans, die stimulans is zo zalig.” Maar veel overtuiging heeft Marc niet nodig. “Ik ben altijd blij als ik een nieuw boek van de zusjes Kriegel, Blinker of de Boeboeks kan doen. Ik trek graag met mijn personages op. Ik kijk daar altijd naar uit als ik aan een nieuw boek van hen kan beginnen. Ik ben graag in het gezelschap van mijn personages.” De laatste jaren krijgt hij ook steeds meer fanmail van volwassenen. Zij schrijven om hem te laten weten dat ze erg genoten hebben van Ule en dat ze daarbij moesten denken aan hun eigen oma. En dat is waarom Marc blijft schrijven, omwille van zijn fanatieke (en minder fanatieke) fans die al zijn boeken hebben, naar al zijn lezingen komen, krantenartikelen uitknippen en handtekeningen verzamelen.
En zo komt het gesprek op de Boekenbeurs terecht. “Op de Boekenbeurs is dat altijd fantastisch. Voor ons zijn dat de hoogdagen van het jaar en wij zien daar al 29 jaar lang dezelfde fans. Mijn vrouw slaat altijd een babbeltje met die diehards van het eerste uur. Dertig jaar geleden waren zij 11, 12 jaar oud. Daarna zagen we ze met hun lief, dan met dikke buik en dan met een kindje op de arm.” Deze fans komen elk jaar langs om een babbeltje te doen en om zijn boeken te kopen. 20- en 30-jarigen stappen ook vaak op de auteur af: “Zij komen mij dan vertellen ‘Meneer, ik kom gewoon zeggen dat u mijn jeugd fantastisch heeft gemaakt.’ Dat is hartverwarmend!” Daar genieten Marc en zijn vrouw heel erg van: “Dat is zo precies een hele grote Marc de Bel-familie geworden.”
Genieten op de Boekenbeurs
Marc de Bel is al 29 jaar schrijver en evenveel jaren van de partij op de Boekenbeurs, volgens hem “een grote promotie voor het boek en voor lezen.” De leescultuur krijgt volgens hem enorme klappen want toen hij begon met schrijven, las een derde van de kinderen veel, een derde af en toe en een derde nooit. “Nu is er nog maar 10% dat leest en ik vind het heel jammer dat de leescultuur verdwijnt. Jonge ouders hebben die cultuur van naar de bib te gaan, boeken te kopen en kinderen voor te lezen niet meer. Dat is aan het verdwijnen en dat vind ik zo naar.” Moest de Boekenbeurs ooit verdwijnen, dan heeft Marc een oplossing: “Desnoods ga ik daar helemaal alleen zitten. Dan vraag ik aan de uitgeverij om het Bouwcentrum af te huren en daar ga ik dan in het midden helemaal alleen zitten.”
De Boekenbeurs en het contact dat hij daar heeft met zijn fans is dus erg belangrijk voor Marc. Uiteraard zal hij ook aanwezig zijn op de 80e editie van de Boekenbeurs, van maandag 31 oktober tot vrijdag 11 november 2016 in Antwerp Expo. Meer informatie over zijn signeersessies vind je hier: http://www.boekenbeurs.be/auteur/marc-de-bel.
Hij onderstreept de speciale band met zijn fans op de Boekenbeurs nogmaals met een ontroerende slotanekdote. “Vorig jaar op de Boekenbeurs kwam er een 12-jarig jongetje met een versleten boek van Blinker en de Bakfietsbioscoop op mij af en vroeg me om een handtekening. Ik zei al lachend: ‘Dat heb je hier niet gekocht!’ Toen ik het boek opende, zag ik mijn handtekening staan uit 1992 met een tekeningetje ‘Voor Jonas’. Dus heb ik er een tekening naast gemaakt ‘Voor de zoon van Jonas.’ Toen ik hem zijn boek teruggaf, sprong er een man recht uit het publiek die naar zijn zoon toeliep en ‘Yes, het is gelukt!’ juichte. Mijn hart smolt.” (lok)
