Op 23 september starten in Hasselt en Genk gelijktijdig de eerste FutureProof programmeerlessen voor kinderen. De jonge Gentse vzw CodeFever breidt daarmee haar netwerk uit naar Limburg met als doel kinderen digitaal te leren creëren in plaats van computers of smartphones enkel te gebruiken.
Hoe denkt en werkt een computer? Dat is wat de vzw CodeFever wil aanleren aan kinderen en jongeren tussen 8 en 15 jaar: het stapsgewijze denkproces achter hetgeen een gebruiker op een scherm ziet gebeuren, en de code die daarvoor nodig is. Eens ze dat begrijpen, kunnen ze aan de slag op basis van hun eigen creativiteit. De vzw gebruikt de infrastructuur van 32 partnerscholen verspreid over evenveel steden en gemeenten in alle Vlaamse provincies en Brussel, en vanaf dit schooljaar voor het eerst dus ook in Limburg. Het Atheneum Plus – Van Veldeke in Hasselt en het Sint-Jan Berchmanscollege in Genk zijn de geselecteerde nieuwe leerplekken.
“In een digitale economie zijn talent en expertise belangrijk”, vindt de organisatie. “Onze kinderen zijn digital natives en users, maar geen creators. Steeds meer mensen beseffen dat de klassieke ICT-vakken zoals Word, Excel en PowerPoint niet langer genoeg zijn om te kunnen meedraaien in de huidige digitale maatschappij. CodeFever wil onze kinderen al op jonge leeftijd de kans geven om op een leuke manier de nodige kennis en vaardigheden voor de toekomst aan te leren. Via buitenschoolse lessen die verankerd zitten in een eigen ontworpen leertraject leren de kinderen programmeren en krijgen ze de digitale geletterdheid op een speelse manier in hun vingers, zodat ze later geen digitale analfabeet worden. Zowel samenwerken, kritisch en probleemoplossend nadenken, computationeel denken, creativiteit als ICT-basisvaardigheden komen aan bod; 50% van de 21st century skills!”
Aandacht voor STEM
Sinds 2012 zet het Vlaamse onderwijs zelf meer in op promotie en actualisering van lesvakken die draaien rond Science, Technology, Engineering en Mathematics (STEM). Uit tal van onderzoeken blijkt immers dat onze jongeren langzaam achteruitboeren op deze vlakken, en dat staat lichtjes in contrast met de innovatieve trend die volgens de Vlaamse overheid door onze economie waait. De kloof tussen het onderwijs en de bedrijfswereld heeft al jaren een sterke brug nodig, maar de overheid is nog altijd bezig met de aanleg van de nodige wegen naar die brug. In 2016 kwam er bijvoorbeeld al (of pas?) een website (www.stembasis.be) die wil proberen om binnen de Vlaamse onderwijsinstellingen een gemeenschappelijke didactiek te hanteren om de interesse voor STEM-vakken te stimuleren. En nog maar vorige week kondigde Vlaams minister Hilde Crevits aan dat ZE 225.000 euro extra middelen ter beschikking stelt om STEM binnen het basis-, technisch en beroepssecundair onderwijs te verbeteren. Maar toch blijft er een hiaat, vindt CodeFever.
“Wij zien onszelf als flankerend onderwijs”, verduidelijken Katelijne en Kristien Duerinck. “Dat wil zeggen dat onze vzw een aanvulling wil zijn op het bestaande onderwijs in Vlaanderen. Een aantal scholen zetten nu al in op de toekomst door programmeerlessen aan te bieden of STEM-lessen in het algemeen. Toch ondervinden we dat die lessen niet diepgaand genoeg zijn, wat niet betekent dat er geen aandacht aan besteed wordt. Maar CodeFever wil meer doen dan de oppervlakte eens aanraken.”
Dat de vzw gedreven is om ‘meer te doen’ – en daarbij een aantal sterke argumenten kan voorleggen, zeg maar de pijnpunten waar het officiële Vlaamse onderwijs momenteel op grotere schaal aan werkt – merk je duidelijk uit de verdere toelichting van Katelijne en Kristien.
“Bovendien worden in een paar Europese landen de 21st century skills zoals programmeren en computationeel denken wel al opgenomen in het leerplan. Iets waar ons onderwijs momenteel nog achterop hinkelt. CodeFever wil ervoor zorgen dat de generatie die nu op de schoolbanken zit geen verloren generatie wordt omdat ze digitale analfabeten zijn. Het is namelijk zo dat programmeren, en zeker dat computationeel denken, vaardigheden zijn die in de toekomst even belangrijk worden als leren lezen of schrijven.”
Programmeren en computationeel denken zijn vaardigheden die in de toekomst even belangrijk worden als leren lezen of schrijven.
Omdat de oprichters in 2015 vonden dat ze niet kunnen wachten op de beleidsmakers, besloten ze om het zelf te organiseren. Ze omringden zich met een topteam professionals uit de IT-wereld én het onderwijs. Samen ontwierpen ze een eigen lespakket waarin elk kind van 8 tot 15 jaar kan instappen, ongeacht zijn of haar voorkennis. Een pakket dat constant aangevuld wordt en een update krijgt, want jongeren hun leefwereld verandert ook.
“Met bevattelijke, eenvoudige en leuke spelletjes leren de kinderen hoe computers denken. Ze zien hoe algoritmes werken en welk effect ze hebben. Ze proberen spelenderwijs zelf dingen uit. Ze sturen bij, ze leren en groeien. En geleidelijk aan leren ze echt programmeren. Om tot de beste resultaten te komen, vindt CodeFever dat je moet leren programmeren onder deskundige begeleiding. Dat zijn bij ons dus professionele IT’ers en leerkrachten.”
“Het is niet zo dat de kinderen één-twee-drie een volbloed programmeur zullen zijn of ze alleen maar spelletjes spelen op een computer. Zo mogen de kinderen samenwerken waardoor hun sociale vaardigheden groeien. Daarnaast zetten ze hun brein ook goed aan het werk door kritisch en probleemoplossend te denken. Bijgevolg leren ze computationeel denken. Als ze hun games maken, kunnen/moeten ze creatief zijn. En door al dat gecomputer leren ze ICT-basisvaardigheden. Dit zijn skills die broodnodig zijn want het digitale maakt meer en meer deel uit van onze wereld. Zo word je dagelijks geconfronteerd met basisconcepten van programmeren, zonder dat je er zelf weet van hebt. Zo is de smartphone in je hand een kleine computer, verkeerslichten werken met sequenties en iteraties en Pokémon Go werkt met coördinaten, variabelen, lijsten en lussen.”
“Computerconsumenten zijn we allemaal, maar de technologie en denkwijze zelf hanteren en inzetten gaat een stap verder. Het is dus zeker geen overbodige luxe om onze kinderen op een toekomstgerichte manier te leren nadenken. Ze leren bij ons allemaal praktische vaardigheden die ze nu èn later kunnen gebruiken, zeg maar vaardigheden voor het leven.”
Clans en levels
Elk leertraject start in een zogenaamde ‘clan’ of groep van anderen die het best passen bij de eigen leeftijd en het eigen leerjaar. Bij de inschrijving wordt een ‘clan’ toegewezen. Zo word je een ByteBuster (3e-4e leerjaar, 8 tot 10 jaar), een CodeKrak (5e-6e leerjaar, 10 tot 12 jaar) of DigiHero (1e, 2e, 3e middelbaar, 12 tot 15 jaar). Die clan verandert nadien nooit, enkel het leertraject groeit in de verschillende ‘levels’. Elk semester start een volgend level, een reeks van 10 lessen die elk 1,5 uur duren. Een cursus loopt over verschillende semesters, over verschillende jaren.
Voorkennis van programmeren is absoluut niet nodig. Eerst komen de basisbouwstenen aan bod die nodig zijn om in elke programmeertaal te kunnen programmeren. Dat zijn ook niet van de minste trouwens: Scratch (basis), Minecraft Code Builder en/of Javascript, Alice en Greenfoot – waarbij de laatste eigenlijk al hetzelfde is als programmeren in Java, één van de belangrijkste programmeertalen in de wereld. Daarnaast is er in elke lessenreeks ook nog de robot Makey Makeys als special act die helpt bij allerlei zaken.
Fiscaal extraatje
Voor de ouders is er bovendien ook een extra leuk voordeeltje verbonden aan de lessenreeksen – behalve dat ze nog coolere en programmeervaardige kids terugkrijgen. Als een CodeFever-deelnemer jonger is dan 12 jaar, dan krijgen de ouders een fiscaal attest dat ze mogen ingeven in de belastingen. Dit attest krijgen ze op basis van de betaalde reeks van het jaar ervoor. De totale vermindering voor een volledige sessie komt neer op 112 euro (wettelijk maximum van 11,20 euro per les), bijna de helft van het inschrijvingsgeld. De wettelijke regeling rond kinderopvang ligt aan de basis van dit fiscale voordeel.
IT boys and girls
Wie de website van CodeFever even doorneemt, zal heel vlug de ‘vrouwelijke’ insteek ontdekken. Toch opvallend, want hebben veel mensen niet de indruk dat IT een mannenbastion blijft?
“We kunnen het niet onder stoelen of banken steken dat er in de IT-wereld vooral mannen werken”, reageert CodeFever. “De cijfers liegen er ook niet om. Zo schrijven zich meer jongens in voor richtingen die leiden naar een job in de IT-sector. Dan krijg je natuurlijk de vicieuze cirkel dat er meer mannen afstuderen en in die sector belanden en het inderdaad een mannenbastion blijft. Het is trouwens één van de enige wetenschappelijke sectoren waarin die trend te zien is.”
Het aandeel van meisjes in STEM-richtingen in het Vlaamse onderwijs is de afgelopen jaren wel gestegen, zo meldde De Tijd in mei dit jaar nog. Vorig schooljaar koos ongeveer 30% van de meisjes in het vijfde en zesde middelbaar voor zo’n richting, tegenover 27,4 procent vijf jaar eerder. En volgens Vlaams minister Crevits kiezen meisjes met een middelbaar STEM-diploma ook vaker voor een aansluitende hogere opleiding. Maar extra stimulans kan nooit kwaad, vinden alle partijen. En daar wil CodeFever graag aan meewerken.
“Het is niet zo dat vrouwen geen IT superpowers hebben. Meer zelfs, we hebben een aantal sterke IT-girls die voor ons werken. Het is vooral het stigma dat op de sector heerst en het onbekende dat volgens ons grote factoren zijn. Vaak weten meisjes gewoon niet dat IT interessant en leuk kan zijn omdat ze er niet echt mee in contact komen. Zo gamen jongens vaker dan meisjes, en dat zijn vaak games waarin je al eigen modificaties kan maken. Veel meisjes houden meer van games waarin je storytelling kan doen of waarin er een verhaal zit zoals The Sims. Bovendien ligt er te weinig focus op IT in het onderwijs, zoals eerder aangehaald. CodeFever spant zich extra in om meisjes warm te krijgen voor IT en de drempel te verlagen. Zo bieden we bijvoorbeeld workshops aan die enkel voor meisjes zijn (IT-Girls). De lessenreeks van CodeFever zelf is wel gemengd, maar de oefeningen zijn wel genderneutraal.”
“Kinderen warm maken voor IT, kinderen vaardigheden aanleren die ze later kunnen gebruiken en kinderen laten ontdekken dat IT echt wel cool is, ongeacht of je een jongen of meisje bent. Dat moeten we doen. Want iedereen zal het later nodig hebben om goed met computers te kunnen omgaan, maar ook moeten kunnen begrijpen hoe dat digitale werkt. En juist daarop wil CodeFever inzetten.”
‘FutureProof via CodeFever’ lijkt dus een goedgekozen omschrijving voor de programmeeropleiding. Elke stad wil tegenwoordig graag een ‘slimme’ stad zijn of worden. En hoeveel zaken in ons dagelijks leven proberen we nu al anders of beter te organiseren via een smartphone app of technologisch hulpmiddelen? Misschien flapt uw zoon of dochter er vandaag of morgen in alle kinderlijke onschuld wel een idee uit, waarvan iemand nadien beseft dat er een geniale oplossing in schuilt. Zou het dan niet interessant zijn, als zij zelf nu al met hun idee aan de slag zouden kunnen gaan, in plaats van over enkele jaren klakkeloos dat van iemand anders over te nemen? Kinderen zijn de toekomst, dat zegt toch iedereen? (ds)
Info: https://www.codefever.be/nl
FutureProof via CodeFever start zowel in Hasselt als in Genk op zaterdag 23 september 2017. Einde eerste reeks (10 lessen) op 16 december 2017. Prijs: 240 euro voor 10 lessen. Een snelle computer in een aangepast lokaal, een fiscaal attest, verzekering en 3 vaste trainers per clan van 20 deelnemers zijn inbegrepen in dat bedrag.
Er zijn ook nog een CodeFever workshops in Genk en in Hasselt op 16 september 2017 voor mensen die nog twijfelen.
