“We hebben er lang naartoe gewerkt, gisteren werd het getest, en het werkt.” Op die manier leidde burgemeester Nadja Vananroye de officiële ingebruikname van het Hasseltse verkeersmanagementsysteem in. Voortaan moeten bezoekers vlotter de weg vinden naar een parkeerplaats zonder overbodige passage of zoektocht via de Groene Boulevard. Al vanaf de Singel krijgen ze begeleiding met een zacht en slim handje. Een testfase van twee maanden kan nu beginnen.
Burgemeester Vananroye herhaalde eerst nog eens haar steun aan alle bovenlokale initiatieven om de Limburgse mobiliteit – en zeker die met eindpunt Hasselt – te verbeteren. Alternatieven zoals de trein, het openbaar vervoer inclusief Spartacus, de fiets of combinaties die leiden tot minder autogebruik zijn absoluut nodig, meent zij. “We kunnen het niet alleen, maar we doen zelf ook de nodige inspanningen”, gaf ze als duidelijke oproep mee. Het centrum van Hasselt moet immers wel bereikbaar blijven. “Systemen zoals dit vormen de toekomst willen we in dat opzet slagen”, zegt de burgemeester overtuigd.
Drie pijnpunten wil het stadsbestuur in één beweging aanpakken via dit slimme systeem: het zoekverkeer via de Groene Boulevard, de inname van broodnodige parkeerplaatsen voor bewoners en het feit dat de stedelijke mobiliteitsdienst constant achter de feiten aanholt door een gebrek aan real time informatie. Hasselt doet daarom nu wat nodig is om het voor bezoekers die met de auto komen gemakkelijker, duidelijker en comfortabeler te maken, menen zowel de burgemeester als schepen van mobiliteit El Ouakili.
Voorbereidend werk gebeurde de afgelopen jaren al via bijvoorbeeld het gewijzigde parkeerbeleid. Duidelijke zones met betalend parkeren en gradueel oplopende tarieven werden ingevoerd, maar ook minder dure dagparkings ontstonden evenals gratis park&rides. Nieuwe parkeergarages komen eraan, de bouw daarvan is bezig of voorzien. Puzzelstukken die voorheen misschien willekeurig leken en reacties van onbegrip uitlokten, vallen nu allemaal samen tot één geheel.
Voor wie het nog altijd niet zou begrepen hebben, nog eens de opsomming van de pijlers waarop de toekomstige mobiliteit in Hasselt moet steunen. Verder van de stadskern parkeren is goedkoper, dichterbij is duurder. De bewoners krijgen hun straten terug voor de eigen auto’s. De bezoeker wordt niet weggejaagd, maar aangemoedigd om na te denken over de manier waarop hij naar de stad komt. De fiets is een heel interessant alternatief. Wie toch met de auto komt, krijgt begeleiding naar voorbestemde parkeergebieden. De binnenstad wordt autoluw. En iedereen went maar beter aan al die principes. want Hasselt moet niet alleen bereikbaar blijven, maar ook leefbaar voor iedereen – inwoners én bezoekers. Alleen heeft dat tijd nodig.
Vier parkeerroutes
Samen met het nieuwe verkeersmanagementsysteem zien vier grote parkeerroutes het licht: Dusart (omgeving evenementenplein), Jessa (ziekenhuis op de huidige locatie), Kanaalkom (gericht op toekomstige Quartier Bleu) en Station (de tot heden minder bekende en onbeminde zone). In het nieuwe systeem fungeren zij als aan eerste keuzefilter voor de bezoeker.
Momenteel zijn er zo’n 5.500 beschikbare parkeerplaatsen op 22 terreinen in die vier gebieden. Die kan je niet allemaal op één bord tonen. Daarom toont het systeem buiten de Singel hoeveel parkeerplekken in werkelijkheid op een bepaald moment beschikbaar zijn langs een route. Bovendien ziet de bestuurder ook hoe lang het duurt om in dat deel van de stad te geraken bij normaal verkeer.
Pas na het binnenrijden van een zone ziet de automobilist de diverse parkeerterreinen langs die route en hun beschikbare, actuele capaciteit. Vertraging ten opzichte van de normale reistijd wordt in het rood aangeduid op dezelfde manier als bijvoorbeeld een treinvertraging – dus bijvoorbeeld ‘+4m’.
(Tussen haakjes, zoek niet langer naar Parking Hawaï of parking Mouttoren op de nieuwe borden. De eerste heet voortaan P+R Kapermolen, de andere is parking Vaartstraat geworden. Andere parkings kregen een verkorte naam, zoals parking Twee Toren. Zó gigantisch zijn de LED-borden namelijk ook weer niet. Het aantal lettertjes dat men kan weergeven, houdt ergens op.)
Parkeercomfort creëren
De combinatie van de weergegeven reistijd plus het aantal vrije plaatsen moet in elk geval de keuze van de bestuurder beïnvloeden: ‘in zone A zijn er veel meer plekken vrij en daar ben ik vlugger dan in zone B, dus kies ik voor zone A.’ In elk geval krijgt hij de mogelijkheid om die keuze op tijd te maken en zodoende zichzelf – en zijn medepassagiers – een hoop ergernis te besparen. Hij kán kiezen, maar of hij het ook zal doen? Gedrag zit volgens schepen El Ouakili ’tussen de oren’, en dat beïnvloeden is volgens de schepen niet altijd even eenvoudig. Daarom gebruikt hij bijvoorbeeld klantvriendelijke termen zoals ‘parkeercomfort’.
Nu, de weergegeven tekst lijkt echter wat klein en vanuit een rijdende auto moeilijk leesbaar. Die weergave mag gerust groter of vetter, ‘klantvriendelijker’ met andere woorden. Hiermee zal ongetwijfeld nog geëxperimenteerd worden tijdens de testperiode. Trouwens, na de testfase zullen de dynamische borden de info nog slimmer gaan tonen, belooft de mobiliteitsdienst. De parkings komen dan automatisch in een volgorde gebaseerd op dat parkeercomfort. En extra boodschappen over doortochten van bussen van De Lijn of beschikbaarheid van deelfietsen aan een parkeerterrein zullen in de toekomst ook verschijnen.
De informatie op de borden is 24 uur per dag, zeven dagen per week actueel. Sommige gegevens, zoals de snelste reistijd, komen via anonieme captatie vanuit het verkeer zelf via gps- of wifi-signalen. Dit zijn de zogenaamde floating car data. Die worden aangevuld met de meetgegevens van de sensoren en detectielussen aan de verschillende parkings. Om automobilisten de tijd te geven de informatie te lezen, gebeurt de update nu elke minuut. Daardoor kan het gebeuren dat bijvoorbeeld het ene moment er nog zeven beschikbare plaatsen zijn in een bepaalde parking, en dat de volgende update ‘vol’ toont. Die fijnafstelling zal in de loop van de testfase ongetwijfeld ook nog verbeteren.
Open data
Belangrijker is echter dat die berg gegevens in de toekomst als open data ter beschikking zullen staan van iedereen. Hoe lang zal het dus duren vooraleer de eerste apps verschijnen waarin de parkeersituatie in Hasselt langs die weg in beeld gebracht wordt? Of dat de real time informatie niet alleen op de led-schermen langs de weg, maar ook op gps-displays in de auto verschijnen? Het kan in de toekomst allemaal, maar wie gaat het als eerste doen – of als slimste? Die bal ligt nu zeker in het kamp van de ondernemerswereld.
De website van stad Hasselt zelf laat momenteel niet toe om via een kaart de actuele parkeersituatie te tonen, vertelt de mobiliteitsdienst. Als er een nieuwe site komt, hoort dat er alleszins wel bij. Maar wanneer gaat dat zijn? De huidige website is immers nog maar een goede twee jaar geleden vernieuwd. Gent en Kortrijk staan op dat punt al veel verder en kunnen alleszins als voorbeeld dienen. Momenteel hebben de medewerkers van de dienst via een speciale app op hun smartphone wel al de mogelijheid om in te grijpen op elk moment.
Ook de politie monitort constant de beschikbare gegevens en kan indien nodig sturend optreden. Denk dan niet meteen aan flitstoestanden of boetes, maar aan een proactieve houding om bij een ongeval een verkeersstroom om te leiden en de verkeersdoorstroming te garanderen. Allerlei scenario’s werden daarvoor op voorhand uitgewerkt en zijn klaar om te testen.
Aandachtspunten
Drie vierde van de dynamische borden zijn bij de start in gebruik genomen. De andere moeten nog geplaatst of aangesloten worden. Op de Kuringersteenweg – toch een belangrijke invalsweg naar de stad – is dit bijvoorbeeld het geval. Voorlopig is dit een handicap voor het hele systeem, omdat veel verkeer vanaf deze weg waarschijnlijk nog teveel de traditionele routes zal nemen. Gelukkig verloopt de doorstroming er sinds de heraanleg al een pak vlotter.
Welk parkeerterrein betalend is, en welk gratis parking toelaat, is op het moment van de lancering totaal niet aangeduid. Een enorme misser, is de conclusie van de verzamelde pers. Na diverse pogingen om die keuze te verklaren, suggereert schepen El Ouakili uiteindelijk toch aan zijn medewerkers om “dat dan misschien toch maar aan te passen.” Een muntsymbool bij de naam of een andere, eenvoudige – maar duidelijke – vorm zal daarom hoogstwaarschijnlijk niet lang op zich laten wachten.
Dan zijn er nog de zowat 150 vaste borden die ook vervangen werden. Die zien er alleszins veel uniformer uit, al stellen we ons op diverse plaatsen toch vragen. Pijlen die afwisselend aan de linker- of de rechterkant van het bord staan, zorgen niet meteen voor duidelijkheid. Op sommige plaatsen zoals langs de boulevard staan de borden ook vrij ver van de rijbaan, zodat ze niet meteen of te laat opvallen in druk verkeer.
Bestuurders hebben het sowieso niet makkelijk door het oerwoud aan verkeersborden en reclamepanelen dat ze tegenkomen. Hun persoonlijke, hoogdringende deelname aan de digitale maatschappij zorgt bovendien voor constante afleiding, zelfs achter het stuur. Het aantal auto’s op de boulevard blijft ook zonder de ‘zoekers’ aan de hoge kant, met nerveus rijgedrag tot gevolg. Een groepje fietsers die op een bepaald moment voor de vaste borden passeert, volstaat om deze quasi ‘onzichtbaar’ te maken. In welke mate werd rekening gehouden met al die elementen samen?
Parkeercontrole
Tot slot ook nog deze bedenking over een punt waarover het stadsbestuur zeer weinig spreekt. Zoekend parkeerverkeer naar vrije plekken leiden op een slimme manier zal zonder twijfel voor een verbetering zorgen. Als mensen eenmaal begrijpen dat ze tijd uitsparen door die sturing te volgen, dan gaat zo’n systeem werken over de hele stad.
De zwakke schakel is echter controle op de naleving van het gewenste parkeergedrag. Het stadsbestuur wil niet meer dat auto’s gedurende langere tijd in de woonbuurten parkeren als ze daar eigenlijk niet thuishoren. Daarvoor werd eerder al de ‘betaalschil’ ingevoerd met slimme automaten. Dagelijks valt echter op hoeveel automobilisten nog hun blauwe kaart gebruiken in de betalende zones of de betaalautomaten gewoon straal negeren. Een duidelijke boodschap hierover zou zeker ook op de dynamische ledborden kunnen verschijnen: ‘Intensieve parkeercontroles in de woonbuurten’ – die dan ook effectief gebeuren, uiteraard. Want als de pakkans heel klein blijft, dan faalt elk slim geleidingssysteem op termijn.
Daar bestaan intussen ook slimme oplossingen voor. Misschien kan het Hasseltse stadsbestuur eens naar Brugge trekken, waar al sinds begin 2017 een slimme scanscooter rondrijdt. Die signaleert ongewenst parkeergedrag in real time aan rondlopende parkeerwachters. Op die manier kan meteen ingegrepen en beboet worden, en heeft de stad bovendien een permanent overzicht van de parkeerdruk buiten de vaste parkeerterreinen.
Die oplossing verdiende een goede maand geleden een Agoria Smart City Award, net omdat de klassieke straat-per-straat-controle volgens het Brugse stadsbestuur niet langer de meest efficiënte aanpak is. Teveel auto’s, teveel (probleem)straten, te weinig controleurs – een fenomeen dat overal bestaat. Brugge gebruikt trouwens ook een systeem dat verkeer naar beschikbare parkeerterreinen leidt, en voerde ook al een nieuw beleid in over betalend parkeren. Maar toch was die slimme, extra stap op het vlak van controle nodig om de spiraal te breken. Slimme technologie kan een gewenst effect bereiken en zelfs op korte termijn, concludeert het Brugse stadsbestuur na een goed jaar. Maar dan bedoelen ze wel én-én – geleiding én controle.
Dus welke ambitie heeft Hasselt op dit vlak? Het houden bij half slim zijn? Want is het wel écht slim om meer dan drie miljoen euro te spenderen, énkel aan een geleidingssysteem, in de hoop om daarmee alleen het toekomstige parkeergedrag te veranderen? Misschien is die domme, bijna versleten controlestok achter de deur hier ook dringend toe aan een even slimme en even efficiënte upgrade?
Aan één positieve zaak kan het Hasseltse stadsbestuur zich vandaag sowieso al optrekken. Eigenlijk krijgt het nieuwe systeem al een serieuze erkenning nog voor het helemaal op punt staat. Die komt van de overkoepelende Limburgse organisatie s-Lim, die van Limburg een slimme regio wil maken op diverse vlakken, maar zeker op vlak van mobiliteit. Het nieuwe Hasseltse systeem zal namelijk aan de basis liggen van de varianten die de komende jaren in 44 steden en gemeenten zullen toegepast worden, vernemen we in de marge van het persmoment over de ingebruikname.
De testfase van het verkeersmanagementsysteem loopt tot einde juni. Het begin van de zomersolden en de bijhorende drukte moeten voor de eerste, grote test zorgen. Dan zijn er nog de resterende zomerweken om alles tegen de start van het academiejaar en de kermis, begin september, helemaal ‘bulletproof’ te krijgen. De komende weken zullen ook de ontbrekende borden geïnstalleerd en in dienst genomen worden.
Lijkt het daarom geen goed idee, als ‘goede Limburger’, om de komende maanden zo intensief mogelijk te komen participeren in de testfase? Kom gerust shoppen in Hasselt, of gewoon rondwandelen door de zijstraatjes, een hapje eten, naar theater in de stad, naar zoveel dingen die hier te beleven en te ontdekken zijn. Een autozoektocht langs alle 35 led-borden is echter niet nodig, voor we u op ideeën brengen. Ze staan er namelijk niet als toeristische attractie, maar als hulpmiddel.
Maar als je er eentje ziet, lees dan gewoon de getoonde informatie en stel zelf vast wat daaruit te leren valt. (ds)
