Afgelopen vrijdag kreeg Hasselt net zoals de andere provinciehoofdsteden een symbolische klimaatboom van BOS+, Youth for Climate en Students for Climate. Een dag later haalden zo’n 7.000 gezinnen hun gratis broeikasboom- of plant in het kader van het jaarlijkse initiatief van de stad. En zondagochtend stonden plotseling twintig van die bomen op een onverwachte plek in de Heilig Hartwijk.
Eén jonge lijsterbes kreeg een plekje midden in een leeg veld aan de rand van de Herkenrodebossen in Kermt, exact zes kilometer verwijderd van het Hasseltse stadscentrum. De boom symboliseert de manier waarop de stad op termijn groener, bosrijker en klimaatrobuuster moet worden. Liever had BOS+ hem iets dichter bij het centrum geplant, maar het stadsbestuur vond de gekozen locatie beter.
“De Herkenrodebossen zijn een groot gebied van ongeveer duizend hectare waarvan vorig jaar al tweehonderd hectare toegankelijk werden gemaakt. Om de stad klimaatrobuust te maken, heb je niet alleen klimaatadaptatie nodig via een waaier aan maatregelen, maar ook klimaatmitigatie, een groot groen volume dat in staat is om schadelijke uitstoot te neutraliseren”, verdedigt schepen van Leefmilieu Joost Venken de keuze. “Ik hoop daarom dat we zoveel mogelijk van dat enorme potentieel dat er hier in de Herkenrodebossen nog is, snel bij het pas geopende deel kunnen laten aansluiten om bijkomend volume te creëren.”
Voor alle duidelijkheid: dit zal opnieuw niet van vandaag op morgen gebeuren, daar is tijd voor nodig. Bovendien moeten ook meteen de juiste bomen geplant worden om te vermijden dat in de nabije toekomst weer iemand een hakbijl-boodschap moet afleveren. Nog niet zo lang geleden, bij de start van de heraanleg van het Kapermolenpark, werd de schepen een ervaringsdeskundige in dat soort sociale stormen.
Venken is wel tevreden dat de aanplanting gebeurt onder impuls van jongeren. “Zij roepen terecht, samen met tienduizenden anderen, al weken om meer afdoende maatregelen om ons als samenleving te wapenen tegen klimaatverandering. Lokale besturen spelen daar een grote rol in. De maatregelen die wij nemen, hebben namelijk een impact op de directe leefomgeving van onze inwoners. Ze geven bovendien het signaal dat we met zijn allen, van Dorpstraat tot wereldstad, onze schouders onder deze problematiek moeten zetten. Meer groen is daarbij een onmisbare stap en dat kreeg dan ook een prominente plaats in het nieuwe bestuursakkoord.” Tijdens het plantmoment hield de schepen daarom de symbolische boom heel stevig vast terwijl de anderen het spadewerk deden, tussen haakjes.
Nieuw groen moet er niet alleen komen in natuurlijke omgevingen, maar ook in en rond het stedelijk gebied. “Bossen en vergroeningsinitiatieven in onze bebouwde omgeving zijn cruciaal om ons aan te passen aan het veranderende klimaat. Ze temperen de negatieve impact van de zogenaamde hitte-eilanden, ze verhinderen erosie, beperken het overstromingsgevaar en bieden verkoeling en schaduw aan mens en dier tijdens hittegolven. Het “klimaataangepaste” Vlaanderen van de toekomst zal per definitie veel groener moeten zijn dan het vandaag is”, verduidelijkt Bert De Somviele van BOS+.
“Uiteraard zullen deze klimaatbomen alleen het tekort aan groen in Vlaanderen en de gevolgen van de opwarming van de aarde niet temperen”, voegt hij er wel aan toe. “Daarvoor zal er werk moeten gemaakt worden van een strikter bosbehoud en een doorgedreven vergroening en herbebossing van Vlaanderen.” De Somviele benadrukt dat Vlaanderen dagelijks nog zo’n 7,5 hectare aan open ruimte verliest, een trend die haaks staat op het groene en leefbare Vlaanderen van de toekomst.
Maar bij BOS+ zijn ze toch hoopvol. “Een belangrijke verhaallijn in de Vlaamse geschiedenis van de 19de eeuw tot vandaag is het enorme verlies van bossen, grootschalige natuur en biodiversiteit. Daar zien we nu verandering in komen. Als het van de nieuwe generatie jongeren afhangt, zal het verhaal van de 21ste eeuw er eentje worden van bosbehoud en bosuitbreiding. En daar worden we bij BOS+ heel warm van”, besluit De Somviele.
Dat jongeren bereid lijken om zélf de handen – letterlijk – vuil te maken, vindt hij een belangrijk punt. “Er is een momentum gaande bij de jongeren, dus daar willen we snel en hard op inspelen op het terrein. BOS+ en de jongeren zullen daarom de komende maanden alles in het werk stellen om samen in elke Vlaamse provincie een nieuw klimaatbos aan te planten.” Intussen kijkt BOS+ net zoals de actievoerende jongeren naar de politiek en de beleidsmakers.
In Hasselt kwam Kaat Remery, die ’s namiddags de klimaatmars vanuit de school Kindsheid Jesu organiseerde, helpen bij de aanplanting van de symbolische boom. Zij gaf aan Joost Venken dezelfde universele boodschap mee die sinds Greta Thunberg overal ter wereld on repeat staat: “Wacht niet tot morgen, maar breng vandaag al een radicale klimaatomkeer op gang.” 1500 deelnemers sloten zich later op de dag tijdens de wandeltocht (speedmars?) tussen de Kempische Steenweg en het Dusartplein bij die oproep aan.
Haar Gentse tegenknie fluisterde de bevoegde Gentse schepen een gelijkaardige, simpele boodschap in tijdens de plantactie in Gent, zo lezen we in het eigen persbericht van BOS+: “meer toegankelijk groen dicht bij onze steden en dorpskernen, snel bereikbaar voor alle burgers, scholen en jeugdverenigingen.” Wat meteen de relevante vraag naar boven brengt: zou zij wel eens vaker in de Hasseltse binnenstad komen?
Ook milieumaatregelen
Schepen voor Afval en reinheid en Groenonderhoud Laurence Libert geraakte niet tot in Kermt. Dat was wel zo voorzien, want zij wil binnen haar domeinen namelijk ook meer actie ondernemen. Libert erkent dat de boodschap van de jongeren ook bij haar is aangekomen. “De stad Hasselt zet naast de vergroening actief in op milieubeleid door een nultolerantie voor zwerfvuil te hanteren, gescheiden afvalbakken te introduceren in de stad en acties rond afvalpreventie op te zetten met de Hasseltse scholen,” zo klinkt haar boodschap in het persbericht. Haar engagement en ambities voor het klimaat reiken in elk geval ver. “Tegen 2050 moet Hasselt een Zero Waste City worden”, stelt schepen Libert resoluut.
Gratis klimaatbomen
Sinds 2008 schenkt Hasselt elk jaar een gratis broeikasboom of -plant aan de inwoners. Dit jaar bestelden liefst 7.000 gezinnen hun exemplaar. Daarmee werd het record van vorig jaar nog een stuk scherper gesteld en staat de teller sinds het begin van het initiatief al op meer dan 61.000 bomen en planten. Afgelopen weekend konden de deelnemers hun bestelling afhalen.
Elk jaar zet de stad een extra thema mee in de kijker. Dit jaar koos men voor bijvriendelijke bomen en planten die veel stuifmeel of nectar maken. “Met acties als de bijenpalen of de verkoop van onze lekkere stadshoning is het bewustzijn voor de moeilijke leefomstandigheden van bijen vergroot”, licht schepen Venken toe. “En zeg nu zelf: een tuin die gonst van het leven is toch zoveel fijner?”
Een afhaalplek die gonst van de fietskettinggeluiden zou misschien voor de volgende editie een interessant bijkomend thema kunnen zijn. Het blijft immers opvallend hoeveel deelnemers een (afzonderlijke) auto nodig blijken te hebben om een jonge plant of boom te vervoeren over een relatief korte afstand.
Rebelse bomen
Een originele manier om extra groen in de stad te brengen, was er zondagochtend in de Stokerijstraat in Hasselt. Buurtbewoners en leden van de lokale actiegroep Achter het Lijmfabriek hadden namelijk stiekem twintig trompetbomen besteld via de broeikasboomactie van de stad. Terwijl de meeste andere buren nietsvermoedend met hun ochtendcroissant bezig waren, kwamen leden van het comité met hun spades naar buiten om de nieuwe bomen te planten. “Er is al meer dan voldoende beton in onze buurt, dus het is hoog tijd voor een échte betonstop en meer groen”, luidt de eenvoudige verklaring voor het initiatief.
De symbolische actie moet gezien worden tegen de achtergrond van de bouw van de Blauwe Boulevard, de mogelijke passage van de Spartacus-tram op de gekozen plantplek en een wijkbreed mobiliteitsprobleem dat de leefbaarheid van de hele Heilig Hartwijk al jarenlang onder immense druk zet.
Momenteel loopt er wel een participatietraject over de mobiliteit in de Heilig Hartwijk. Twee mogelijke scenario’s liggen daarbij nog op de discussietafels waarvan er één binnenkort in de praktijk zou moeten uitgetest worden via een tijdelijke proefopstelling. De bewoners van de Heilig Hartwijk beslissen uiteindelijk zélf wat het zal worden, en krijgen bij dat proces de nodige begeleiding van UHasselt en de technische diensten van de stad.
De voorbije maanden had de actiegroep ook al gesprekken over de wijkproblemen met burgemeester Vandeput en de bevoegde schepen van Mobiliteit en Ruimtelijke Ordening, Marc Schepers. De bezorgdheid over een goede oplossing is echter nog lang niet weggenomen. Daarom blijven de leden voorlopig zeer kritisch en alert.
De ludieke aanplanting in groep duurde een klein half uurtje en met enkele koffiekannen binnen handbereik. Intussen sloten de actievoerders al lachend onderlinge weddenschappen af over hoe lang de arbeiders van de stad erover zouden doen om de bomen weer weg te nemen.
“Iedereen zegt maar dat het centrum verder opschuift richting de Singel”, lacht één buurtbewoonster na de aanplanting. “Awel, dan is hier onze eigen groene boulevard!” Maar of deze twintig symbolische bomen volwassen gaan kunnen worden, durft vandaag niemand met zekerheid te zeggen. (ds)
