Een onvergetelijke lancering: is dat de manier waarop de Hasselaar de voorstelling van ‘zijn’ nieuwe stadslogo moet onthouden? Er zijn de afgelopen week dingen gezegd en geschreven die felle emoties hebben losgemaakt, bij Hasselaren en niet-Hasselaren, bij het stadsbestuur en de oppositiepartijen. Misschien is het na een week van controverse tijd om feiten te laten spreken.
Op vrijdagochtend 23 juni loopt het persbericht van Stad Hasselt binnen over een nieuw stadslogo en een nieuwe baseline. Het bericht is relatief kort en spreekt voornamelijk over het merkidentiteitsonderzoek en het Hasseltse waarden-DNA. Daaruit is blijkbaar het nieuwe stadslogo ontstaan. In het bericht is geen enkel bedrag vermeld.
Uit de titel van het artikel daarover in Het Belang van Limburg blijkt dat er een bedrag van 115.000 euro mee gemoeid zou zijn. Voor een logo? We kunnen ons niet herinneren dat er tijdens een gemeenteraadszitting van het afgelopen jaar ook maar iets hierover zou goedgekeurd zijn. De lokale oppositie heeft in het verleden al felle verbale robbertjes uitgevochten voor bedragen die flink lager liggen, is de eerste gedachte. Het artikel zelf beschrijft weliswaar dat onderzoek, maar die titel eist toch de hoofdrol op.
Wisten de oppositiepartijen iets over die merkidentiteitsstudie en het genoemde bedrag? N-VA reageert heel snel op die vraag. “Wij hebben dit weer uit de krant moeten vernemen, want we wisten helemaal van niks”, vertelt Steven Vandeput ons aan de telefoon. Hij is bijzonder scherp in zijn bewoordingen. “Ik kan me niet herinneren dat we het hier ooit over gehad hebben. Maar de agenda van de komende gemeenteraad is helaas al afgesloten, dus we kunnen pas in september vragen stellen hierover”, antwoordt hij. Bovendien bewandelt het Hasseltse stadsbestuur in zijn ogen een omgekeerd pad. “Eerst gaan ze een nieuw logo voorstellen, en dan pas praten ze over beleid. Een nieuw logo is in onze ogen een eindpunt. Volgens ons is er nog geen begin gemaakt van transparantie. Nu ja, het schepencollege doet maar wat het denkt dat het moet doen”, voegt hij er nog aan toe. Verder herkent hij zich als Hasselaar totaal niet in het nieuwe logo, vertelt hij ook nog. “Ik zie Hasselt niet als een (gesloten) vierkant.” En tenslotte vraagt hij zich af waar de financiering vandaan komt. Wat, gezien het ontbreken van elke vorm van informatie op dat moment, op zich geen verkeerde vraag is.
Kortom, N-VA is helemaal niet gelukkig met de situatie, zoveel is duidelijk. Vooral het feit dat de partij naar eigen gevoel “buitenspel gezet is”, omdat er op voorhand niet over gecommuniceerd, laat staan gedebatteerd werd in de gemeenteraad – en die kans er nu ook niet meteen is -, zit hem hoog.
Intussen overheersen de berichten op sociale media dat het logo en de baseline misschien toch niet zo origineel zijn als wordt voorgesteld. De grapjes en scherpe reacties vliegen in het virtuele rond.
De controverse houdt ook aan over het weekend heen. Nadja Vananroye reageert in de krant dat er niets verkeerd is gebeurd en dat de ontwerper op voorhand goed onderzocht heeft of het logo al bestond. Maar van het bestaan van de organisatie in Beverst, die al zoveel jaren dezelfde baseline hanteert (‘Beverst heeft het’), wist kennelijk niemand. Daar wordt ook weinig over gezegd, trouwens. Intussen schijnt voor de zoveelste keer een vuile spot over de stad Hasselt. Steven Vandeput vertelt op zondagavond in een nieuwsitem bij TVL dat N-VA intussen opzoekwerk heeft verricht in de notulen van het schepencollege en dat 80.000 euro van de 115.000 werd getraceerd. Het bedrag blijft in een mistgordijn hangen. Is er opnieuw fraude in het spel, vragen mensen zich af. Bij het nieuwe stadsbestuur, dat toch zo hard hamert op transparantie? Er zijn zelfs insinuaties dat een nieuwe audit nodig is.
Op dinsdagavond staat de gemeenteraad gepland. Een kwartier voor het begin hebben we een gesprek met Nadja Vananroye over de hele controverse. Ze is tegelijk geraakt, boos maar ook strijdvaardig om dingen recht te zetten bij het begin van de zitting via een niet geagendeerde toelichting.
“We denken dat zowel de media als de oppositie bewust twijfel heeft willen zaaien”, reageert ze meteen vrij scherp. “Dat is natuurlijk heel jammer omdat onze inhoudelijke boodschap daardoor overschaduwd is. Wat het bedrag betreft, ga ik dadelijk haarfijn uitleggen dat het logo 3.250 euro kost en dat zij (de oppositie en de media, red.) een aantal bedragen optellen en in een verkeerde context plaatsen. Als het gaat over het plagiaat, dan denk ik dat dit zelfs al van de baan is. We hebben een mail ontvangen van de CEO van Houston Inc. (het Finse bedrijf met hetzelfde logo), dus daar stelt zich geen enkel probleem, denk ik.”
In haar toelichting, een kwartier later, spreekt ze over een reactie van die Finse CEO in de aard van “I couldn’t care less…”, en dat de man Hasselt een sympathieke stad vindt. Volgens Vananroye stelt hij zelfs voor dat er misschien ooit een verbroedering van zou komen. Het omgekeerde van wat iedereen verwachtte, en voor haar een geruststelling.
Wist de gemeenteraad nu van de merkenstudie, of dat er een nieuw logo op komst was? We stellen die vraag voor het begin van de zitting. “De gemeenteraad wist dat wel…euh… nee, dat zou kunnen van niet, want dat zit onder het bedrag dat het op de gemeenteraad moet komen wanneer het over een aanbesteding gaat”, reageert burgemeester Vananroye. “Maar zij (de gemeenteraadsleden, red.) hebben natuurlijk wel inzage in de zittingen van het college. En dit waren allemaal beslissingen van het schepencollege.”
De procedures zijn volgens de burgemeester op en top correct verlopen. “Wat ik heel erg vind, is dat ze niet alleen twijfel zaaien over het bedrag, maar ook over de procedures die zouden gevolgd zijn. Wij hebben echt wel 100% de procedures toegepast op elke beslissing die genomen is, en dat kan ik ook perfect uitleggen. Er zijn verschillende beslissingen en verschillende leveranciers geweest, en telkens is dit volgens het boekje verlopen. Ook daar proberen ze mist te spuien. Er is niks aan de hand, en zeker geen vergelijking mogelijk met hoe het in het verleden gegaan is. Dat is natuurlijk heel jammer.” In haar toelichting gaat ze hier gedetailleerder op in.
Het idee voor het merkidentiteitsonderzoek dateert al van 2015, verklaart Vananroye. De vorige burgermoeder, Hilde Claes, wilde namelijk na diverse eerdere controverses werken aan de merkidentiteit van de stad, inclusief een positieve uitstraling, en vond de start van de bouwwerken van het nieuwe stadskantoor daarvoor de ideale gelegenheid. Vananroye maakte op dat ogenblik deel uit van het schepencollege als OCMW-voorzitster.
Het oude logo, dat van de smaak, ging intussen al 20 jaar mee en dekte niet meer helemaal de juiste lading. Hasselt was en is volgens Vananroye immers meer dan alleen maar ‘smaak’. Op 18 februari 2016 gaf Mieke Toppets van consultancybureau StarsinourEyes een toelichting aan het Hasseltse schepencollege en managementteam. Zij deed de voorbereiding om de opdracht voor een projectbegeleider toe te wijzen en ontving daarvoor 10.224 euro (inclusief btw).
Op 29 september 2016 (dus in volle Claes-crisis) keurde het schepencollege het bestek voor die opdracht goed. Net geen maand later, op 27 oktober 2016, viel de beslissing dat Weetjens Producties bvba deze mocht uitvoeren voor een bedrag van 59.895 euro (inclusief btw). De taakstelling was duidelijk: definieer de merkidentiteit van Stad Hasselt en “zet een kompas uit voor de toekomst” – een stappenplan om die merkidentiteit te bereiken.
Voor wie zich niet goed iets kan voorstellen daarbij, een voorbeeld. Wie met een werknemer van bijvoorbeeld IKEA praat, merkt heel vlug aan de manier waarop hij of zij over het werk vertelt, waarvoor het bedrijf staat en welke de belangrijke waarden binnen de organisatie zijn. Intensieve en vooral consequente imagocommunicatie vanuit de organisatie is daarvoor nodig, een werk van lange adem. Dat wilde Stad Hasselt bereiken: iedereen, zowel de medewerker op eender welk niveau als de inwoner, zou voortaan altijd en overal op dezelfde, positieve manier over de stad gaan praten.
Er was op dat moment op geen enkele manier sprake van het ontwerpen van een nieuw logo. Wim Weetjens zou gedurende een periode van acht maanden onderzoek doen omtrent de waarden die Hasselt definiëren en kijken hoe de stad het er vanaf bracht ten opzichte van Aken, Antwerpen, Genk, Leuven en Maastricht. In feite gaat het om een soort SWOT-analyse, een onderzoek naar sterke en zwakke punten van de stad en naar kansen en bedreigingen. De resultaten moesten op een objectieve manier helpen om het toekomstige beleid te bepalen. Het onderzoek zou tegen de zomervakantie van 2017 – in deze periode dus – klaar moeten zijn.
“Heel dat onderzoek zijn we op voorhand aangegaan zonder de vraag naar een nieuw logo”, herhaalt Vananroye nog eens duidelijk. “Dat onderzoek was al lang geleden gepland omdat wij als team instrumenten wilden hebben om mee te kunnen communiceren. We hadden het gevoel dat we heel veel deden, elke schepen binnen zijn bevoegdheid, maar dat we als team geen gezamenlijk verhaal hadden. De opdracht van Wim Weetjens was eigenlijk om een merkidentiteit te creëren en daaraan gekoppeld de instrumenten om dat werk naar buiten te brengen. Dus hij heeft dat onderzoek gedaan en ondernemers bevraagd, kennisinstellingen, BV’s, de administratie, het bestuur, inwoners. Iédereen (legt nadruk) heeft daar over dezelfde lijn dezelfde dingen benoemd. Meestal komen daar volgens Wim clusters uit, groepjes van meningen. Maar net omdat het in ons geval zo eenduidig was, rolde dat logo er als het ware gewoon uit.”
Een onverwacht resultaat, met andere woorden. “Er verandert veel in Hasselt, ik hou van Hasselt en we zien te weinig de mooie dingen in onze stad waren de drie voornaamste conclusies van het onderzoek”, aldus Vananroye tijdens haar toelichting aan de gemeenteraadsleden. “Tegelijk stelden we vast dat het huidige logo die conclusies niet uitstraalde.” Wim Weetjens probeerde om zijn vaststellingen in een beeld te vatten, gewoon uit enthousiasme omwille van de duidelijke conclusies. Hij deed spontaan drie voorstellen en één ervan bleek de nagel op de kop, volgens iedereen aan wie ze getoond werden. Het schepencollege besliste om dan maar meteen te handelen. Het nieuwe stadslogo was plotseling en onvoorzien een feit.
“We hebben toen een bijkomende opdracht gegeven (aan Weetjens, red.), wat perfect legaal is want binnen de 15% (van het totaalbedrag van de oorspronkelijke opdracht, red.) mag je een opdracht wijzigen. We dachten, dan moeten we niet verder zoeken en dure bureaus aanschrijven. Dat is kostenefficiënt, want het onderzoek was al gedaan en het logo lag er”, licht Nadja Vananroye toe. Die bijkomende opdracht bedroeg 8.984 euro (inclusief btw) voor het uitwerken van het ontwerp van het logo en de begeleiding bij het lanceermoment.
Tenslotte werd ook geld besteed aan de lancering zelf. HBVL verkocht advertentieruimte, zowel in de krant (10.061 euro) als online (7.532 euro), en tegelijk was er een campagne op TVL, waarvan de productie en uitzending samen 5.500 euro kostten. Een extra cover rond het eigen stadsmagazine De Nieuwe Hasselaar vereiste dan weer geen extra budget. Tenslotte werden nog wimpels besteld voor een bedrag van 11.421 euro (alle in deze alinea genoemde bedragen zijn inclusief btw). Alles opgeteld maakt dat 35.514 euro (inclusief btw) voor de lancering. “Dat is redelijk beperkt voor het lanceren van een logo. We hebben geen show of evenement georganiseerd of zoiets, dus ik denk dat we daar nog redelijk bescheiden zijn gebleven”, aldus Vananroye.
Op termijn zal er nog een vervanging komen van alle drukwerk, de stadsvlaggen enzoverder. Die kosten zijn voor later. “Dat gaan we niet van de ene dag op de andere doen. Het is geen fetisj. Als die zaken versleten zijn of opgebruikt die er nu liggen (met het oude logo dus), dan gaat het nieuwe logo pas overal komen.”
Een goede rekenmachine geeft op dit ogenblik een totaalbedrag van 113.617 euro als eindresultaat voor de al gemaakte kosten – voor de onderzoeken, het logo en de lancering samen. De lange periode, de verschillende leveranciers die erbij betrokken waren en de huidige regelgeving dat het schepencollege eigenmachtig kan beslissen over bedragen lager dan 85.000 euro maken dat er procedureel dus inderdaad geen fouten werden gemaakt, kan elk gemeenteraadslid concluderen. “Hoe open en transparant kunnen we zijn?”, besluit Vananroye haar toelichting.
(lees verder onder de foto)
Toch blijven er enkele punten waarover de meningen waarschijnlijk nog tot in het najaar van 2018 (verkiezingen…) verdeeld zullen blijven.
Was het wel zo verstandig om alleen dat ene totaalbedrag te geven tijdens het oorspronkelijke interview, zeker omdat de indruk blijft dat dit gebeurde zonder toelichting. Enkel in de titel komt een bedrag voor, kurkdroog, keihard. Wat is er precies gebeurd? Kwam de toelichting niet spontaan, of werd er niet naar gevraagd? Op die vraag kunnen alleen de aanwezigen bij het interview een antwoord geven. Maar die zeggen niets daarover. Daarbij gaat het trouwens niet om schuld of een kop die moeten rollen. De juiste les trekken is veel belangrijker.
Het is immers niet de eerste keer dat Hasselt op vlak van communicatie niet zo goed scoort. Al vaker werd een boodschap klunzig naar buiten gebracht, waardoor het bestuur verplicht was om ‘achterna te hollen’ en te corrigeren wat in de media verschijnt. Wordt dit een echt werkpunt voor de organisatie, om situaties zoals deze in de toekomst te vermijden? Vananroye sprak na ons interview alleszins van “een harde communicatieles”.
En wat nu? Nog zo’n vraag. “Ik denk dat we een beetje moeten relativeren. Een storm in een glas water en een beetje onduidelijkheid”, aldus Vananroye. “Maar ik krijg ook heel veel positieve reacties, mensen die toch wel voelen waar het echt om draait, die fier zijn en vooruit willen. Ik denk dat we nu gewoon verder moeten werken en onze koers aanhouden.” Steven Vandeput leek na de zitting van dinsdagavond toch wel tevreden over de hele toelichting. “Verstandig van de burgemeester om dit op deze manier te doen. Moest ik burgemeester zijn, dan had ik hetzelfde gedaan.” Tijdens de zitting had hij bovendien al toegegeven “dat de bedragen kloppen”.
Verder, wat met die ‘gepikte’ baseline? Alles was op voorhand uitgezocht, zegt iedereen, maar toch bleef de Bilzense vzw onder de radar. Leden van die vereniging kwamen afgelopen woensdagavond nog hun ongenoegen uiten op het bordes van het Hasseltse stadhuis met een ludieke vlaggen-actie. Veel zegt het stadsbestuur hier echter niet over, noch tijdens ons interview, noch tijdens de toelichting. De vzw onderzoekt intussen of ze juridische stappen kan ondernemen. In het verleden heeft Vananroye echter nog al heikele kwesties ontmijnd door open maar vooral discrete gesprekken, weg van camera’s of journalisten. Heeft ze misschien haar vakantieplannen in die zin aangepast? Of komt er een nieuwe, specifieke toelichting tijdens de volgende gemeenteraad in september?
Tenslotte is het ook duidelijk geworden dat er stilaan loopgraven gebouwd worden als voorbereiding op de gemeenteraadsverkiezingen van 2018: de felle uithalen over gebrek aan transparantie, beleid of inspraak van de inwoners, al dan niet bewuste mistspuierij en de verwijzingen naar platte politiek ter verdediging… Dat is ook Vananroye niet ontgaan. “Dat voel je, jammer genoeg. Toegegeven, er moet een politiek spel gespeeld worden. Zij spuien mist over een aantal dingen, maar ik ga dat dadelijk verhelderen, geen probleem. Ik heb er ook geen probleem mee dat ze mij als burgemeester aanvallen. Maar wat ik niet pik, is dat ze dit doen op kap van de stad en de inwoner. Het ergste vind ik dat ze de stad weer door het slijk halen, puur om een aantal stemmen te winnen. Ik vind dat niet kunnen. Maar we hopen dat de boodschap ook nog boven blijft.” Was deze situatie met andere woorden een voorproefje van een harde verkiezingsstrijd?
Wim Weetjens herhaalt in zijn officiële reactie alleen maar de kern van een onderzoekstraject dat op een slechte kasseiweg eindigde. “Hopelijk is de commotie over dit logo snel voorbij, ook voor mij zelf trouwens. De identiteitsstudie maakte heel duidelijk dat Hasselt veel te bieden heeft. De stad heeft de afgelopen jaren wel klop gehad. En de Hasselaar is door alle affaires misschien de mooie dingen uit het oog verloren. Maar net daarom verdient Hasselt nieuwe kansen.” (ds)
