Verspreid in de Japanse Tuin van Hasselt vind je tot en met 2 juli vijftien foto’s terug van huisfotograaf Kris Van de Sande. De tentoonstelling ‘Utsukushi-sa (Beauty)’ is zijn eerste en past binnen het Yokoso-festival, het 25-jarige jubileum van de tuin.
“Zot. Maar het heeft wel iets, zo’n tentoonstelling”, geeft Kris eerlijk toe. “Grappig ook om de evolutie te bekijken. In het najaar van 1992 is de Japanse Tuin geopend en in de lente van 1993 heeft mijn ma daar mijn communiefoto’s gemaakt… Zij was daarmee een trendsetter, want er zijn er nog duizenden gevolgd. Toen al kregen we een ‘speciale behandeling’ omdat we iemand kenden die daar werkte, en zo mochten we in het huis een paar foto’s maken. Dan kreeg ik rond mijn 18e het idee om een film te maken. Ik was net van school, zocht nog wat ik wilde doen in mijn leven. Dus ik contacteerde de Japanse Tuin, en begon foto’s te maken om research te doen voor die film. Heel gewone ‘point-and-shoot’ foto’s. Mijn passie voor fotografie is intussen geëvolueerd en gegroeid, maar ik ben altijd blijven teruggaan naar de Tuin. Honderden keren ben ik daar al geweest intussen. Uiteindelijk hebben ze mij huisfotograaf gemaakt op het moment dat mijn carrière een beetje vooruitsprong. Ik ben altijd blijven genieten van de Tuin en heb altijd geprobeerd om hem in beeld te brengen.”
Kris liep al enkele jaren rond met een idee over deze tentoonstelling. “Ik heb dit twee jaar geleden zelf voorgesteld aan Claire, de vorige coördinatrice. Zij is nu echter met pensioen.” Sara Davidson, haar opvolgster, was echter ook meteen gewonnen voor het idee. “Ik heb inderdaad niet lang getwijfeld over zijn voorstel, nee”, reageert Sara. “Uiteraard zijn er de praktische aspecten van de uitwerking en het budget natuurlijk. Maar dat is allemaal gelukt. Ik vind het een mooi initiatief van hem uit. Tegelijk is het goed voor ons omdat wij zijn foto’s eens op een andere manier mogen tonen dan het normale gebruik in drukwerk of op Facebook.”
Vroeger woonde Kris in Hasselt en was het makkelijk om tussendoor even van de Japanse Tuin te gaan genieten. Intussen is hij naar Antwerpen verhuisd, maar toch blijft de Japanse Tuin zijn vaste rustpunt. En heeft hij de landschapsarchitectuur leren waarderen, waardoor zijn passie enkel maar toenam. “Meestal als ik in Hasselt kom, is het voor een opdracht in de Tuin, voor een evenement of zo. Maar dan is het altijd een uurtje werken en vier uur genieten. (lacht) In de Japanse Tuin loopt de tijd niet zo, daar is het niet zo strak. Daar laat ik de locatie spreken en dan zie ik wel wat ik tegenkom. Zo zie ik soms een volledig nieuwe invalshoek. Die architectuur in die tuin is zo doordacht, 26 of 27 jaar geleden, dat besef je niet. Waar je oog op valt, is eigenlijk vastgelegd door een paar Japanners toen die tuin is getekend. Als je daar dan staat, voel en zie je het meesterschap… Indrukwekkend.” Als ik met hem door de Tuin wandelt, legt hij uit hoe de gebogen vorm van de vijver bijvoorbeeld het oog automatisch naar een bepaald punt leidt. De makers hadden duidelijk oog voor detail, maar de fotograaf heeft dat duidelijk ook.
Daarvan ‘profiteert’ de Toeristische Dienst van Hasselt volop, geeft Sara Davidson toe. “Ik vind dat hij er toch in slaagt om iets meer te leggen in zijn foto’s (dan een commerciële fotograaf). Hij neemt foto’s uit een heel andere hoek dan je soms zou verwachten. Hij is heel creatief en denkt verder dan de foto alleen. Ik moet hem gewoon zeggen wanneer ik foto’s wil van bepaalde dingen. Hij zal dan die foto’s nemen op een speciale manier. Maar tegelijk stuurt hij dan ook nog beelden door van andere dingen die hij die dag gezien heeft, of die hij op ‘het ideale moment’ heeft vastgelegd. Hij is impulsief in de goeie zin (lacht) en dat is wel fijn om mee samen te werken.”
Over één ding zijn beiden het grondig eens: slechts vijftien foto’s tonen is in feite vrij weinig in vergelijking met het aantal foto’s dat Kris in werkelijkheid neemt. “Ik ben blij dat hij die moeilijke taak zelf heeft gedaan”, erkent Sara. En Kris erkent zelf dat het niet zo’n eenvoudige opdracht was. “In totaal vind ik 105 dagen terug in mijn archief waarop ik heb gefotografeerd in de Japanse Tuin. Meer dan 5000 beelden… Bij mijn eerste selectie denk ik dat ik zo’n 25 foto’s overhield. Toen ben ik er nog eens doorheen gegaan en had ik er ineens 35… (lacht) De selectie is aartsmoeilijk geweest. Ik denk dat ik gerust 100 beelden had kunnen selecteren die elk iets anders zeggen. Het grote gezegde van de Japanse Tuin luidt: ‘je moet de tuin eens gezien hebben in elk seizoen en als het regent’, maar eigenlijk hoort daar ‘op elk moment van de dag’ nog bij.”
In de wandelgids die bij de tentoonstelling hoort, vind je niet alleen de geselecteerde foto’s terug, maar ook de nodige achtergrondinformatie van de fotograaf zelf. Doorheen alle foto’s merk je ook hoezeer het allemaal ‘momenten in de tuin’ zijn die de ziel ervan weergeven en daardoor aan kracht winnen. “Er zitten geen foto’s bij met volle middagzon, op het moment dat de meeste mensen komen”, lacht Kris. “Ik had bijvoorbeeld een hele mooie foto uitgekozen van de waterval, ’s nachts. Maar ik heb uiteindelijk toch een alternatief genomen, ook van de waterval, maar waarbij het heel fel regent. Hoewel het ene beeld misschien iets mooier was, liet de regen weer net iets anders zien. Ik heb heel veel respect voor kunstfotografen en de diepe betekenis die ze in de details van een foto willen leggen. Ik weet niet hoe zij nadenken bij een foto, maar bij mij is het nadenken volledig voorbij wanneer ik de foto maak. Als ik iets zie, neemt instinct over en klik ik. Je kan nadien zoveel analyseren en filosoferen als je wil, maar dat moment, daar gaat het bij mij om… Soms kan zo’n moment een uur duren, als de zon juist staat bijvoorbeeld, soms is het maar een flits, soms moet je het een beetje helpen.” Bijvoorbeeld ‘Fall is here & Winter is coming’, een foto van vallende herfstblaadjes, heeft een verhaal dat bijna even mooi is als het moment (en dus de foto) zelf. Dat vind je in die gids terug die voor een symbolische euro te koop is aan de kassa.
“Ik kan mij voorstellen dat Kris op een avond en plek zoals deze, als de zon langzaam ondergaat, liever andere dingen zou doen dan te staan speechen”, lachte schepen van Cultuur en Toerisme Karolien Mondelaers tijdens haar speech. Ze sprak verder haar lof uit voor de manier waarop de foto’s die hij maakt voor de toeristische dienst een meerwaarde betekenen voor Hasselt. “Zijn foto’s vatten echt de beleving van de Japanse Tuin”, voegde ze er nog aan toe. De schepen noemde zijn foto’s kunstzinnig, niet getrukeerd, “spontaan en fantastisch door de precisie en het perfectionisme” van de fotograaf.
“Ik vind het jammer dat ik niet eerder, vanaf de opening in 1992, heb kunnen beginnen met hier te fotograferen. Nu, ik was toen zes jaar…” lacht Kris aan het einde van ons gesprek. Hij biecht ook op dat hij nog altijd geen idee heeft van wat hij bij de opening gaat vertellen in zijn speech. “Ik ben altijd de anonieme man achter de camera geweest. Ik doe maar en heb het geluk dat ik dat dagelijks mag doen.”
Kris heeft zijn film trouwens nog altijd niet gemaakt. “Soon!”, antwoordt hij (of één van zijn vrienden) met een brede glimlach als iemand daarnaar vraagt. “Dat gaat er nog wel ooit van komen!” Tenzij een nieuw ‘ideaal moment’ hem weer afleidt, natuurlijk. (ds)
Praktisch:
Fotografietentoonstelling van Kris Van de Sande van 2 juni t/m 2 juli 2017
Japanse Tuin, Gouverneur Verwilghensingel 23, 3500 Hasselt
