Godsheide blijft ‘Godske’, maar toch is er iets veranderd

Tien maanden intensief, constructief en vooral discreet overleg tussen bewoners-belangengroepen De Unie Godsheide en Leefbaar Godsheide, Stad Hasselt en de projectontwikkelaars Vestio/BPI en Kolmont hebben geleid tot een officiële afsprakenlijst die de toekomstige leefbaarheid van de Hasseltse deelgemeente moet waarborgen. In dit gehucht van ongeveer 2.400 inwoners zullen de komende jaren ongeveer 200 nieuwe wooneenheden bijgebouwd worden en die plannen creëerden sinds hun aankondiging grote ongerustheid. De drie betrokken partijen spreken nu allemaal van een win-win situatie en van een goed voorbeeld van burgerparticipatie.

In 2014 kregen Hasselt en Genk via het Gewestelijk Ruimtelijk Uitvoeringsplan (GRUP) van de Vlaamse overheid de opdracht om te zorgen voorbijkomende woongelegenheden. Voor Hasselt alleen betekende dat 1540 stuks. In Godsheide lag al een woonuitbreidingsgebied klaar. Vastgoedontwikkelaar Kolmont presenteerde in die zone ‘Dorp bij de Stad’ met 60 woningen, terwijl concurrent Vestio het iets grotere ‘Godskespark’ voorstelde. Beide projecten samen zijn goed voor een 200-tal nieuwe woningen van maximaal twee verdiepingen hoog, dus geen appartementen. De nieuwe ‘wijken’ strekken zich uit vanaf in het centrum van het gehucht en nemen verder weiden en akkers in beslag tot aan de Tuikabelbrug. De zone werd door Hasselt meteen na de Vlaamse beslissing omgezet naar woongebied. Het hele projectgebied ligt bovendien vlak bij de universitaire campus van Diepenbeek en zou vanuit die optiek vooral jonge mensen moeten aantrekken die zich na hun studies of omwille van een job kortbij het centrum van Hasselt willen settelen. Tot daar een korte schets van de situatie.

Dat de plaatselijke inwoners in zo’n geval in het verweer komen, zal wellicht niemand verwonderen. Hun landelijke, rustige gehucht stijgt in een tijdspanne van acht à tien jaren gigantisch qua aantal inwoners. Die nieuwe kinderen willen ter plaatse naar school gaan – die daar nu niet op voorzien is – of moeten opgevangen worden , het groene uitzicht van de huidige bewoners wordt vervangen door bakstenen gevels, noem maar op. En dan spreken we nog niet eens over de toename aan verkeer die zo’n ‘invasie’ met zich zal brengen… Die auto’s willen ook nog ergens parkeren en het verkeer moet voornamelijk via één toegangsweg gebeuren. Geen leuk vooruitzicht, zo redeneerden de inwoners terecht.

De overkoepelende en politiek neutrale inwonersvereniging ‘De Unie Godsheide’ besprak die bezorgdheden wel eens intern, maar vooral een tweede, specifieke protestgroep ‘Leefbaar Godsheide’ stak de lont in het kruitvat door actief te protesteren tegen de plannen. Zo werd ooit het hele dorp te koop aangeboden tijdens een ludieke actie.

Begin 2016, toen de eerste concrete plannen van het uitbreidingsproject bekend raakten, organiseerde De Unie Godsheide samen met Stad Hasselt een infomarkt voor de inwoners. Bijna 90 kritische opmerkingen en bedenkingen werden genoteerd en verspreid via de Facebookpagina. De algemene leefbaarheid, schrik voor wateroverlast, het gebrek aan visie vanwege de stad, de extra parkeerdruk, het nog intensere verkeer (auto’s en fietsen) en gebrek aan communicatie/informatie zetten daarbij de toon.

“Al in 2014, toen de eerste berichten over de woonuitbreiding doorsijpelden, begonnen we met een aantal mensen hierover te spreken”, vertelt Renaat Roekaers, woordvoerder van De Unie. “Toen begin 2016 de echte plannen bekend geraakten, moesten wij toch ook even slikken en nadenken wat we daaraan wilden doen. We probeerden altijd positief te blijven, maar om eerlijk te zijn, bij ons merkte ik in het begin toch ook een bepaalde verzuring ten opzichte van het project. Daarom hebben we toen beslist dat we het anders wilden gaan aanpakken en zijn we in dialoog gegaan.”

Gemeenteraadslid Kristel Vanquaethoven, zelf inwoner van Godsheide en lid van oppositiepartij VLD, nam de bezorgdheid ook mee naar de gemeenteraad. Er bleek een grote luisterbereidheid ondanks het feit dat er volgens Vanquaethoven slechts zes officiële, schriftelijke bezwaren werden ingediend tegen de plannen.

“Om de ontwikkeling van die woonuitbreidingsgebieden te kunnen sturen, stelden we een leefkwaliteitsplan op”, vertelt burgemeester Nadja Vananroye. “Met behulp van dat toetsingskader willen we nu een kwalitatieve groei op maat van onze stad verzekeren. Dat Hasselt groeit, is goed. Maar Hasselt moet wel Hasselt blijven en mag haar eigenheid van gezellige provinciehoofdplaats, waar de bewoner centraal staat, niet verliezen. Dat geldt niet alleen voor het centrum, maar ook voor alle deelgemeenten.”

Dit leefkwaliteitsplan werd in feite al in 2013 opgesteld en moest samen met een woonbeleidsplan een gefundeerde basis bieden voor de ruimtelijke uitdagingen zoals de woonuitbreidingen die Vlaanderen oplegde en waar de twee huidige projecten in Godsheide deel van uitmaken. Het Hasseltse stadsbestuur had intussen ook al een andere, vrij unieke maatregel genomen: voortaan moet elke projectontwikkelaar een bijdrage van 2.500 euro betalen aan de stad voor elke wooneenheid die hij in een groot project wil realiseren. “De lusten voor de promotor en de lasten voor de stad? Dat zal niet langer het geval zijn”, aldus initiatiefnemer schepen Tom Vandeput. De bijdragen komen via een zogenaamde derdenrekening terecht in een gezamenlijke pot en dienen om in het betrokken gebied voor de ‘flankerende maatregelen’ – wegen, scholen, groen, buurthuis, …. Normaal moet de stad gemeenschappelijke middelen hiervoor gebruiken, maar door de maatregel moet ze die zaken niet langer alleen financieren. Voor dit specifieke project in Godsheide maakte de stad zelf zo’n twee miljoen euro vrij voor deze omkadering, geld dat afkomstig is uit niet-realiseerbare projecten (binnen de huidige legislatuur) van diverse departementen.

“Uit de reacties na de infomarkt en verschillende overlegmomenten met de Unie Godsheide bleek dat heel wat Godsheidenaren zich zorgen maken”, aldus burgemeester Vananroye. “Enerzijds vragen ze zich af in welke mate de bestaande problemen in Godsheide op vlak van mobiliteit en afwatering al dan niet gaan toenemen zodra de werken aan de nieuwe verkavelingen starten of erna, wanneer nieuwe inwoners er hun intrek nemen. Anderzijds betreuren heel wat Godsheidenaren de beperkte snelheid waarmee een aantal geplande openbare infrastructuurwerken tot uitvoering komen. Als bestuur wilden we die bezorgdheden niet zomaar naast ons neerleggen. We nemen nu vanaf het begin de regierol voor de verdere groei van Godsheide in handen. En die rol willen we de komende jaren stevig in handen houden.”

“Verschillende overlegmomenten”, daarin zit in feite de grote winst die door de verschillende partijen geboekt is tussen het voorjaar van 2016, het moment dat de concrete plannen op tafel kwamen, en vandaag. In 2016 alleen al ging Renaat Roekaers samen met enkele collega’s van De Unie maar liefst 26 keer aan tafel zitten voor onderhandelingen: met schepenen apart, met het hele schepencollege, met het studiebureau en met de bouwpromotoren, om zo tot een gezamenlijke visie en aanpak te komen. Om de bezorgdheid van de Godsheidenaar via één ’tussenpersoon’ naar alle diensten op dezelfde manier te communiceren, met andere woorden. Hier kroop een hele hoop vrije tijd in, maar samen slaagden ze erin om de diverse partijen aan tafel te houden en, nog belangrijker, om de verschillende snelheden waarmee achter de schermen rond het project gewerkt werd, op elkaar af te stemmen. Dat laatste ziet Renaat als de belangrijkste factor in het onderhandelingstraject. Terloops merkt hij ook even op dat “mensen vergeten misschien dat we in onderhandeling zaten tijdens de burgemeesterswissel in september…”

“Het was wel belangrijk om dit in alle discretie te doen, vandaar dat we in 2016 niet veel gecommuniceerd hebben met de inwoners. Waarvoor onze excuses… Maar we zijn wel blij met het resultaat”, aldus Renaat. Het uitgangspunt was altijd om het hechte, warme en rustige karakter van het dorp te behouden, om Godsheide en zijn inwoners centraal te houden, zo benadrukt hij. “En daar zijn we in geslaagd, denk ik.”

Tijdens het persmoment is de tevredenheid over de driezijdige winsituatie in Godsheide duidelijk merkbaar, bij alle partijen en over partijgrenzen heen. Zelfs Ed Somers, die bouwpromotor Vestio vertegenwoordigt, erkent dat grote, stedelijke projecten in de toekomst waarschijnlijk met deze “nieuwe manier van werken zullen moeten rekening houden. Deze onderhandelingen met een bewonersunie was voor ons een primeur, maar alles is heel constructief verlopen. Samen hebben we gezocht naar een leefbare inpassing voor ons project.”

Burgerparticipatie mag, kan en is zelfs heel welkom als het op een constructieve manier gebeurt, dat is de met ander woorden de onderliggende boodschap van het huidige Godsheide-verhaal. Elke partij erkent de waarde van ‘luisteren naar de verschillende actoren’. “Misschien moeten we deze ervaring uit Godsheide meenemen naar de toekomst”, merkt schepen van mobiliteit Habib El Ouakili terecht op. Hij doelt daarbij op projecten uit het verleden en uit een andere tijdsgeest waarbij burgers zich veel minder of zelfs helemaal niet roerden, en al zeker niet gecoördineerd zoals nu. Daardoor ervaren die inwoners de realisaties nog altijd als ‘opgedrongen zonder te luisteren naar onze noden’, met de nodige voor/tegen houding en polarisering tot gevolg. Wat wel net zo handig lijkt in sommige (politieke) discussies. Nu, – en dat erkent ook elke partij – vanzelfsprekend moeten er op een bepaald moment wel knopen worden doorgehakt en blijft het onmogelijk om elke inwoner 100% tevreden te stellen.

Dat laatste manifesteert zich een beetje tijdens de informatie-avond die later op de dag voor de inwoners van Godsheide wordt georganiseerd. Alle bezorgdheden komen daar opnieuw naar boven bij de zowat 150 aanwezigen, maar op een heel gematigde manier. Er zijn eigenlijk meer vragen rond de andere noden die niet rechtstreeks met het uitbreidingsproject te maken hebben. Maar op geen enkel moment zijn er forse uithalen naar of kritieken op de plannen, enkel bezorgde vragen. En sceptische blikken, wat logisch lijkt. Het gaat nu immers nog altijd om woorden, uitspraken die moeten gerealiseerd worden. Er wordt vooral geluisterd naar de bereikte resultaten en de toelichting bij de 14 engagementen die de drie partijen hebben afgesproken. De inwoners kunnen zelf vaststellen dat veel van hun grieven een luisterend oor gevonden hebben. En dat de hoop gegroeid is dat dit nog zal gebeuren in de toekomst.

Worden alle problemen van Godsheide nu op korte termijn opgelost met deze 14 afspraken? Neen. Het actieplan met de 14 punten is opgesteld in functie van de huidige woonuitbreidingsprojecten. Er blijven nog altijd de andere noden die moeten opgelost geraken. Maar zowel het stadsbestuur van Hasselt als De Unie Godsheide zien deze officiële overeenkomst als een startpunt. De participatie begint nu pas. “Op basis van de huidige engagementen maakten we een actieplan dat zal fungeren als een vertrekpunt voor een periodiek buurtoverleg waarbij we de Godsheidenaren actief willen betrekken bij de dossiers waar dit kan. We denken hierbij onder andere aan de heraanleg van de Kiezelstraat, het verbeteren van de fietsverbinding met het stadscentrum, de heraanleg van de Beerhoutstraat en de toekomst van de Tuikabelbrug. Voor deze participatietrajecten gaan we samenwerken met een externe partner die op een objectieve manier de belangen van de Godsheidenaar, de Stad maar ook andere partners kan verenigen”, aldus schepen Tom Vandeput. De Unie Godsheide wordt via de huidige overeenkomst bovendien officieel erkend als actor in alle toekomstige plannen voor Godsheide. Begeleiding in het participatieproject komt onder andere van UHasselt.

“Er komen in de toekomst misschien nog moeilijke momenten”, geeft Renaat Roekaers toe. “Maar dan willen we absoluut on speaking terms blijven met iedereen. Niet praten levert altijd polarisering op, daar wint niemand bij. Het is nu aan ons als unie, als erkende tussenpersoon, om de eenheid in het dorp te blijven promoten, om te blijven praten en te proberen de inwoners actief te betrekken. Het kader daarvoor is nu gemaakt, dus de échte participatie moet en kan beginnen.” Tijdens de infoavond doet hij daarom een oproep aan alle aanwezigen om mee in te stappen in het participatietraject en om samen te werken rond oplossingen voor alle noden van de deelgemeente.

De waterhuishouding in het gebied blijft zo’n prominent probleem. Het grondwater staat immers altijd zeer hoog in het gebied, zo leer je uit diverse spontane verhalen van inwoners. Op minder dan een spadesteek diep stroomt al water door alle percelen. Een uitgebreide technische uitleg met een hoop cijfers moet aantonen dat de projectontwikkelaars en hun studiebureau op heel veilig spelen – tot drie keer meer buffercapaciteit t.o.v. de wettelijk opgelegde normen bijvoorbeeld, of vermijden van ophoging in de nieuwe wijken. Toch is de ongerustheid niet weggenomen. Nochtans deed een ingenieur van het studiebureau heel erg zijn best om alles in duidelijke taal toe te lichten.

De projectontwikkelaars hebben nog een andere, belangrijke toegift gedaan om het probleem van de waterhuishouding beheersbaar te houden. De oorspronkelijke eerste fase wordt namelijk opgesplitst in twee kleinere, waarbij twee keer dertig woningen gebouwd worden in plaats van zestig stuks ineens. Tussenin komt er een grondige evaluatie over de impact van de genomen maatregelen op de waterhuishouding. Dat geeft alleszins wel aan dat zowel het stadsbestuur als de projectontwikkelaars de moeilijke situatie erkennen en uitermate voorzichtig te werk willen gaan. Volgens schepen Tom Vandeput gaat de stad zelfs zover dat latere bouwvergunningen binnen het project zouden kunnen geweigerd worden indien de situatie na deze eerste fase toch problematisch zou blijken en er geen andere maatregelen zouden worden genomen. Maar iedereen heeft het volste vertrouwen in het werk van de ingenieurs, voegt hij eraan toe.

Deze uitgebreide uitleg kregen de bewoners ’s avonds tijdens het infomoment maar werd niet op deze manier aan de pers gecommuniceerd, ’s middags. Toen bleef de uitleg simpelweg bij “de ingrepen in functie van het watersysteem op een vatbare manier uitleggen aan de bewoners”, zoals het in engagement 14 staat. Tom Vandeput gaf toen enkel extra mee “dat een studiebureau daarmee bezig is”.

Nog belangrijk om te weten is dat de bouwpromotoren pas mogen beginnen aan een volgende fase wanneer er in de lopende fase 90% van de woningen is gerealiseerd én 75% verkocht. Dat zal vooral voor ‘Godskespark’ zorgen dat de realisatietijd misschien iets langer zal zijn, maar het hele project wel onder controle blijft en alle bijkomende maatregelen, zoals extra wegen of andere infrastructuur, in gelijke tred kunnen meegroeien.

Om de parkeerdruk en het overmatig autogebruik in het centrum van Godsheide te verminderen, verwacht het stadsbestuur veel van de nieuwe wegen en fietspaden die zullen worden aangelegd. Of dat voldoende zal zijn om een heersende verkeersmentaliteit te veranderen, blijft echter de vraag. “Er zijn regels, en er zijn Belgen”, merkte een inwoner lachend maar terecht op na het infomoment. De vrouw doelt op de mentaliteit van automobilisten om toch nog altijd een bepaalde weg te blijven gebruiken, ondanks mogelijke en misschien betere alternatieven, “gewoon omdat …”. Schepen El Ouakili erkent dit probleem en omschrijft het als een “probleem tussen de oren” dat zeer moeilijk op te lossen is. Toch blijft hij pogingen doen om die mentaliteit om te keren, niet alleen in Godsheide maar overal in de stad.

Een deel van het doorgaande verkeer moet dus via een nieuwe, rechtstreekse verbindingsweg tussen de Universiteitslaan en het Sas verlopen en zoveel mogelijk auto’s uit het centrum van Godsheide houden – zeker degene die er eigenlijk niet thuishoren. Daarnaast wil het stadsbestuur nog een nieuwe straat aanleggen in Godsheide zelf, waardoor eveneens het centrale deel van het dorp autoluwer zou moeten worden.

Tegelijk worden er ook vier nieuwe fietspaden aangelegd die een vlotte verbinding met het centrum van Hasselt mogelijk moeten maken. Daarmee moeten de inwoners van Godsheide zelf gestimuleerd worden om hun verplaatsingen naar het centrum van Hasselt met de fiets te doen, zodat ook daar de autodruk geleidelijk aan kan afnemen. Alle beetjes helpen daarbij, redeneert schepen El Ouakili. Tenslotte bekijkt men in het kader van een algemene aanpassing van het netwerk van stadslijnen in Hasselt ook hoe Godsheide meer en beter openbaar vervoer kan krijgen. “Elke keer als collega Vandeput spreekt over auto’s of een nieuwe straat, zal ik het hebben over een alternatief”, lacht El Ouakili tussendoor.

De eerste werken moeten in de loop van dit jaar effectief starten, maar een exacte datum kon niemand voorlopig geven. Sommige elementen moeten eerst nog via de gemeenteraad passeren. Is er dan niets veranderd ten opzichte van de info die de inwoners begin 2016 kregen? Toch wel. In de eerste plaats hebben de Godsheidenaren via de Unie effectief en rechtstreeks inspraak in alle toekomstige ontwikkelingen – meer nog, die wordt zelfs gevraagd. En ten tweede is het huidige actieplan volgens schepen Vandeput “een juridisch document dat ook toekomstige bestuursploegen zal binden. Notariële akten werden al opgemaakt, vergunningen werden afgeleverd, allemaal zaken die niet kunnen teruggedraaid worden.” Bovendien zijn de twee miljoen euro aan extra middelen ingeschreven in de lopende begroting, “wat ook de zekerheid geeft dat deze plannen worden uitgevoerd”, aldus de schepen. Ook gemeenteraadslid Vanquaethoven vindt de bereikte overeenkomst een politieke garantie voor de toekomst.

De komende maanden gaat de Minder-hinder-adviseur die de stad aanstelde voor het project, uitgebreid met de bewoners communiceren over de exacte timing en over de maatregelen die zullen genomen worden om hinder door werfverkeer zoveel mogelijk te vermijden.

So far, so good? Wel, zoals Renaat Roekaers terecht besluit: “Nu begint alles pas.” Wie graag wil meestappen en meedenken in dit participatieverhaal, meldt zich best bij De Unie Godsheide. Goede reis! (ds)

Meer info:

www.minder-hinder.be/godsheide

Facebook De Unie Godsheide