In het voorjaar van 2020 opent het nieuwe stads- en shoppingdeel Quartier Bleu aan de kanaalkom in Hasselt. Het stadsbestuur wil de verbinding met de binnenstad graag vóór die tijd optimaliseren via een grondige facelift van het gebied tussen het Molenpoortplein en de nieuwe stadswijk.
Vandaag zagen we hoe de aannemer al begonnen is met de aanleg van een tijdelijke omleidingsweg voor het autoverkeer over de Groene Boulevard. Die weg moet ervoor zorgen dat verkeer tijdens de werken toch redelijk vlot de boulevard kan blijven gebruiken. In tegenstelling tot de rest van de Groene Boulevard mogen fietsers tijdelijk wel in twee richtingen rijden aan de buitenzijde van die kleine ring.
Een foto-impressie van het begin van deze werken.
UPDATE NA PUBLICATIE (bron: persbericht Stad Hasselt)
“De aanleg van het verbindingsplein verloopt in twee fases”, verduidelijkt schepen Laurence Libert. “Tijdens fase 1, die loopt van eind oktober tot januari 2020, richten we de zone aan de noordzijde van de Groene Boulevard en het plein voor het Oud Gasthuis opnieuw in. Alle verkeer moet dan over een omleidingsweg die momenteel ten zuiden van de Groene Boulevard aanleggen. Deze weg heeft een breedte van zes meter. Drie meter is voorbehouden voor een dubbelrichtings voet- en fietspad, de overige drie meter voor één rijvak. Dit wil dus zeggen dat tijdens fase 1 de Kleine Ring ter hoogte van de werfzone versmalt van twee rijvakken naar één. Tijdens de nacht van zondag 27 op maandag 28 oktober nemen we de omleidingsweg in gebruik. Intussen starten we ook met de nuts- en rioleringswerken aan de kop van de Kanaalkom. Hiervoor wordt de bestaande bestrating volledig opgebroken. Dit betekent dat de parking er definitief verdwijnt. Hetzelfde geldt voor de insteekparkings voor het Volkstehuis.”
“Van januari tot maart wordt fase 2 uitgevoerd”, aldus Libert verder. “Deze omvat de heraanleg van de Kattegatstraat en de kruispunten Kattegatstraat-Isabellastraat en Gasthuisstraat-Demerstraat. Vanaf deze fase mag het verkeer opnieuw over de vernieuwde Kleine Ring. De tijdelijke omleidingsweg wordt dan opgebroken en vervangen door de fietslus.”
(einde update)
“Het belangrijkste is dat we de Kattegatstraat autovrij maken zodat we een pleinfunctie krijgen vanaf de Demerstraat en het Molenpoortplein over de kleine ring heen richting het nieuwe project en de Gelatineboulevard”, vertelde schepen van Openbare Werken Laurence Libert tijdens het infomoment op 19 augustus.
“We verplaatsen de ingang van het hotel naar de achterzijde, zodat we ook daar een pleinfunctie krijgen met een heel groen karakter. Verder voorzien we heel veel bomen en laag groen, zowel op het deel van de Kattegatstraat als aan de overzijde”, vertelt ze verder. “Daar komt ook groen tot aan het water, zodat we niet alleen vanaf de Demerstraat groen zien, maar ook als we de parking bovenkomen en op de Gelatineboulevard wandelen. Zo worden we de stad ingezogen.”
Er gaan meer bomen staan als alles klaar is in het voorjaar van 2020, maar intussen staan er ook rode kruisjes over bestaande bomen op diezelfde plannen – 22 om precies te zijn. “Dat is zo”, reageert schepen Libert. “Maar netto gaan er meer bomen zijn, en dat is het belangrijkste. Het zijn ook bomen die qua ecologische waarde verantwoord zijn om te kappen.” 22 andere bomen blijven wel behouden, en er komen een 35-tal nieuwe bomen bij.
In het begin van dit jaar zorgde Libert nog voor bijkomende bomen op o.a. het Dusartplein, om het doorlopende beeld van de Groene Boulevard niet te verstoren. Gaat er hier dan wel een gat vallen? “Neen, de bomen worden quasi één op één vervangen”, reageert schepen Libert. “Het totaalbeeld gaat veel groener zijn, zoals de render aantoont. Er zit wel een variatie in de bomensoort.”
Ook een ontbrekend stuk van de fietsboulevard wordt doorgetrokken, alleen wordt die in functie van de voetgangersstroom onderbroken tussen het kruispunt van de Kattegatstraat tot aan het Oud Gasthuis. “De voetgangers krijgen hier voorrang op de fietsers”, antwoordt schepen Libert. “Het fietspad ligt er, maar krijgt niet die intussen gekende okerkleur. Uiteindelijk willen we daarmee aangeven dat indien het nodig is, de fietser daar best afstapt.”
Is dit nu een aanleg in functie van Quartier Bleu? “Neen”, reageert Laurence Libert resoluut, “het is een aanleg in functie van de voetgangers. Mensen die daar (in de parking onder de Gelatineboulevard, red.) parkeren, moeten heel gemakkelijk naar de stad worden toegeleid. Dat was ook de vraag van de handelaars van de binnenstad: zorg ervoor dat het geen twee delen zijn, maar dat het eigenlijk één groot centrum wordt. Dat is volgens mij wel gelukt met de plannen die nu voorliggen.”
Verkeersstroom sturen
Met schepen van Mobiliteit Marc Schepers spraken we eerder al over de verkeersafhandeling en de impact van de verwachte grote mensenstroom aan de nieuwe oversteek op de Groene Boulevard.
“Op zichzelf is het een uitdaging wat we daar doen, een grote voetgangersstroom kruisen met een grote autostroom”, vertelt Marc Schepers. “Je wil dat aan de ene kant op een goede, veilige manier doen. Aan de andere kant wil je ook dat die Blauwe Boulevard een volwaardig stadsdeel wordt, zodat je als voetganger in beleving heel gemakkelijk kan doorlopen naar de binnenstad. We willen ons plan nastreven, maar de vraag is hoe je dat doet? Wil je met heel zware, dure investeringen de zaken ongelijkvloers organiseren? Of ga je met een slim circulatieplan een stukje uitdoven en ervoor zorgen dat je de ene stroom kleiner maakt, en de andere stroom systematisch meer prioriteit geeft?”
De stad kiest resoluut voor het laatste, vertelt hij. “We hebben sowieso een nieuw circulatieplan voor de binnenstad op de radar staan. We zijn bezig met een nieuw circulatieplan voor de Heilig Hartwijk, en de bereikbaarheid van Hasselt in het algemeen is sowieso één van de belangrijke topprioriteiten. In die context gaan er een aantal ingrepen gebeuren.”
Marc Schepers kijkt ver voorbij die ene oversteek aan de kanaalkom, stellen we vast uit zijn uitleg. Hij plant zelfs maatregelen op de Kempische Steenweg: zo wil hij automobilisten omleiden naar de nieuwe ondergrondse parking Quartier Bleu – via de Singel en met gebruik van het verkeersmanagementsysteem – en hen ontmoedigen om op de Kempische brug rechtdoor te rijden richting het centrum. In het bestuursakkoord vermeldt punt 515 trouwens een knip van die Kempische Steenweg richting het centrum, om de Groene Boulevard te ontlasten. HBVL sprak in een eerder artikel in dat verband over een rotonde ter hoogte van de Vilderstraat.
De schepen zoekt alleszins een ander evenwicht in de bestaande verkeersstromen, “zodat de voetganger zich geroepen voelt om naar de binnenstad te lopen en de automobilist zich ongemakkelijk gaat voelen als hij over dat stukje van de Groene Boulevard rijdt.”
Cijfers die we terugvonden in de documenten bij het openbare onderzoek, zijn inderdaad niet mals. Een onderzoeksrapport aangereikt door de bouwpromotor van Quartier Bleu diende namelijk als uitgangspunt voor een actualisatie van de voetgangersstromen die één van de betrokken studiebureaus deed. Dat rapport voorspelt op een standaard zaterdag zo’n 25.000 voetgangers die de Groene Boulevard zullen oversteken tussen Quartier Bleu en het centrum.
“Als je vandaag kijkt naar de oversteekplaats op het Dusartplein, dan zal het vergelijkbaar of meer zijn”, beaamt Schepers. “Je ziet hoe het kruispunt daar (aan het Dusartplein, red.) moet geregeld en georganiseerd worden. Ik denk dat de realiteit zal uitwijzen dat er versneld circulatiemaatregelen nodig zijn om het conflict dat onvermijdelijk zal ontstaan, veilig en comfortabel te organiseren.”
De vorige schepen van Mobiliteit, Habib El Ouakili, had op het einde van zijn mandaat al de bedenking geuit of zelfs zo’n superbrede oversteek wel voldoende zou zijn voor de grote mensenmassa die in de omgeving van Quartier Bleu verwacht wordt.
Aan het Agentschap Wegen en Verkeer vroegen we eerder ook al hoe zij de nieuwe oversteek zien in functie van die grote mensenmassa. Werd een Japanse oversteek zoals aan het Dusartplein ooit overwogen? “De voetgangersoversteek gaat belangrijk zijn, maar is normaal gezien een vrij eenvoudige oversteek met verkeerslichten”, antwoordt woordvoerder Sep Vandijck van Agentschap Wegen en Verkeer. “De situatie voor voetgangers is niet zo complex als aan de bushalte Dusart.”
Ook voor schepen Laurence Libert is zo’n Japanse oplossing niet meteen nodig. “De situatie zal duidelijk maken of er problemen zullen zijn in de toekomst”, antwoordde ze al geruime tijd voor het infomoment op dezelfde vraag die we haar per mail stelden.
Vooral de nieuwe oversteekplaats en de nieuwe wandelas zijn vanzelfsprekend de grote blikvangers van dit vernieuwingsproject. In de officiële stadscommunicatie ligt daarop toch enigszins de nadruk, ondanks het feit dat elke betrokkene – burgemeester en schepenen – telkens opnieuw de woorden ‘verbinding met de binnenstad’ gebruikt. Wij wilden alleszins het hele project, en dus ook de andere aanpassingen, onder de loep nemen. Er was wel enig puzzelwerk nodig om de details eruit te vissen en aan elkaar te koppelen.
(Klik op elke titel om de details van dat onderdeel te lezen.)
Oversteek groene Boulevard (Thonissenlaan) en doorstroming autoverkeer
Op de brede ruimte waar nu de auto’s vanuit het centrum de Groene Boulevard oprijden, komt een zebrapad van 4,60 meter breed. Dat zal trouwens het enige resterende zebrapad worden, want het tweede dat er nu ligt (dichter bij de bushalte), verdwijnt. Het asfalt van de Groene Boulevard maakt bovendien plaats voor een betonstrook die min of meer op de hoogte van de wandelas ligt.
Het studiebureau Arcadis actualiseerde in 2018 de cijfers over de verwachte voetgangersstromen in functie van de ontwikkelingen van Quartier Bleu. De oorspronkelijke cijfers dateerden immers nog uit de periode 2006-2007 en kwamen toen uit microsimulaties rond de inpassing van de sneltram Hasselt-Maastricht.
Een potentieelstudie van Retail Sonar, aangereikt door de bouwpromotoren, verwacht op een normale zaterdag zo’n 35.000 passanten in Quartier Bleu. “Van deze 35.000 passanten wordt er verwacht dat 25.000 personen de oversteek richting de Molenpoort maken”, lezen we in het verslag van Arcadis. Het studiebureau benadrukt wel dat het om een inschatting gaat. Dat cijfer lijkt ook te verduidelijken waarom het stadsbestuur spreekt over tweerichtingsverkeer tussen beide gebieden en niet meteen verwacht dat de oude binnenstad zal leeglopen ten nadele van de nieuwe.
De verkeerslichten aan dit nieuwe kruispunt gaan vanzelfsprekend impact hebben op het autoverkeer op de Groene Boulevard. Arcadis verwacht vooral tijdens de ochtendspits (8u30-9u30) een lange rij aanschuivende auto’s die maximaal 210 meter lang is. Dat is vanaf de oversteekplaats tot een stuk voorbij het kruispunt met de Kempische Steenweg, leert een eenvoudige check via Google Maps.
Tenslotte vinden we in de motivatienota van studiebureau Sweco van 11 juni 2019 een passage over het zebrapad dat verdwijnt aan de kant van de bushalte Molenpoort. De provincie merkt namelijk tijdens één van de werkgroepen op dat voetgangers misschien tóch langs de gevels van Stadshaven richting het Molenpoortplein zouden willen oversteken, omdat dit nu eenmaal een logische looplijn is. “De volledige aanleg van de wandelloper is gericht op de geleiding en het faciliteren van een vlotte en veilige oversteek aan de lichten. Toch oversteken buiten dit zebrapad kan niet afgeraden worden tenzij er fysieke barrières worden geplaatst langsheen de ring, hetgeen geen wenselijk instrument is”, luidt de reactie.
Een opmerkelijke redenering, want ter hoogte van het Dusartplein gebeurt precies het tegenovergestelde. Daar plant de stad nog altijd de plaatsing van groene veiligheidskorven die niet alleen dienen om mensenmassa’s te beschermen tegen aanslagen, maar ook een wilde en onveilige oversteek door voetgangers moeten voorkomen door hen naar de Japanse oversteek te geleiden.
Wandelas Molenpoortplein – Kattegatstraat – Quartier Bleu
Alle gemotoriseerde verkeer zal verdwijnen uit de Kattegatstraat, het korte straatje ter hoogte van de huidige ingang van het Holiday Inn hotel. Auto’s behouden er wel nog een smalle strook om de ondergrondse parkeergarage Molenpoort in te rijden. Die smalle toegangsweg ligt dan dichter bij het hoge kantoorgebouw tegenover het hotel, en niet meer in het midden van de straat zoals nu het geval is.
Voorlopig kunnen auto’s nog de parking Molenpoort inrijden via de Dorpsstraat en de Isabellastraat. Behalve op een zaterdag, want dan is die Dorpsstraat namelijk een flaneerstraat die in de namiddag afgesloten wordt voor alle gemobiliseerde verkeer via verzinkbare palen.
Langs de Ridder Portmansstraat, de Maagdendries, de Dokter Willemsstraat en de Isabellastraat geraken auto’s die toch absoluut het centrum willen inrijden op een ‘alternatieve’ manier aan die parking Molenpoort. Helemaal aan het einde van deze lange omweg kruisen ze dan wel de voetgangersstroom vanuit het centrum. En wellicht doen ze dat zelfs een tweede keer, want om deze omleiding te kunnen volgen, passeren ze eerst de nieuwe oversteek aan de Groene Boulevard.
Die hele route is bovendien een fietsstraat waar een maximumsnelheid van 30 kilometer per uur geldt en auto’s verplicht achter de fietsers moeten blijven rijden.
De vraag is dus: wie is er na het lezen van dit alles op voorhand al ontmoedigd, en wie wil die omweg tóch proberen?
Autoverkeer via Gelatineboulevard tot aan Groene Boulevard
“De Gelatineboulevard, huidig stad uitwaarts, wordt omgekeerd in rijrichting en komt toe op de R70 (de Groene Boulevard, nvdr)”, lezen we in de verantwoordingsnota bij het openbare onderzoek. Enkel rechts afslaan is daar weliswaar mogelijk, en rechtstreeks de ondergrondse parking Molenpoortplein inrijden kan niet.
Waarom de stad er uiteindelijk toch voor kiest om deze nieuwe weg door te trekken tot aan de Groene Boulevard – dwars doorheen het nieuwe winkelgebied – is een vraag die vele Hasselaren zich stellen. Simulatiebeelden die de bouwpromotor op voorhand toonde op bij voorbeeld de werfafscheiding langsheen het kanaal, wekten bovendien de indruk dat er in de winkelstraat geen auto’s zouden rijden.
Lag hier eigenlijk geen unieke kans voor een radicale knip, zodat ook het mogelijke risico voor sluipverkeer richting de Heilig Hartwijk in één keer werd aangepakt? “The proof of the pudding is in the eating“, reageert Marc Schepers. “Dat is wat we willen doen als het gaat over sluipverkeer dat zich vandaag door de Heilig Hartwijk manifesteert. We willen kijken hoe we op een goede manier bovenlokale maatregelen kunnen nemen om ervoor te zorgen dat die doorgaande weg doorheen de Blauwe Boulevard die op de Groene Boulevard uitmondt, vanzelf autoluw wordt.” De proefopstellingen die nodig zijn om beslissingen te nemen in de Heilig Hartwijk, lopen al sinds 1 oktober rond het Vrijwilligersplein en worden vanaf 1 december uitgebreid naar de omgeving rond de Heilig Hartkerk.
Herinrichting plein tussen Oud Gasthuis – Modemuseum – Holiday Inn hotel
De huidige ingang van het Holiday Inn hotel verdwijnt aan de kant van de Kattegatstraat. De nieuwe ingang komt aan de oostzijde van het gebouw, dus aan de kant van het binnenplein tussen het oude Gasthuis en het hotel.
Natuurlijk moeten auto’s daar ook kunnen geraken vanaf de Boulevard. Daarom verdwijnt de bestaande lage haag en komt er een verharde zone voor onder andere taxi’s en – volgens de ontwerptekening – zes plekken voor tijdelijk parkeren. Vlak vóór de verkeerslichten en het brede zebrapad krijgen auto’s een nieuwe toerit naar de toegang van het hotel. Auto’s of taxi’s kruisen hier de fietsboulevard, weliswaar op een punt waar die fietsers nog voorrang moeten geven aan voetgangers.
Een logische (wedstrijd?)vraag die zich dan opwerpt: hoe lang zal het duren vooraleer een overijverige buschauffeur toch zal proberen om zijn passagiers te laten uitstappen vlak voor de ingang van het hotel?
Auto’s rijden weer weg via de bestaande ventweg voor het Gasthuis en richting de lichten aan de Kempische Poort. De bestaande parkeerplekken voor het Oud Gasthuis verdwijnen trouwens ook. Drie nieuwe parkeerplaatsen komen volgens de ontwerptekening in de plaats langs de gevel van het Oud Gasthuis. De ligging van de fietsboulevard op deze plek doet dan weer denken aan de huidige situatie voor de Kezeremme. Het grasveld tussen de gebouwen krijgt tenslotte een nieuwe, hedendaagse look die helemaal in de lijn ligt van de rest van het nieuwe ontwerp. Daarbij houdt men ook al rekening met de toekomstige ontwikkeling van het Oud Gasthuis.
Verdere aanleg fietsboulevard – fietsverkeer in het gebied
De fietsboulevard krijgt in het nieuwe ontwerp ook een plek, zoals we hierboven al vermeldden.
Er komt echter geen aparte fietsoversteek aan de verkeerslichten aan de Kattegatstraat. Fietsers kunnen mee in de lichtenregeling van de voetgangers, lezen we in het rapport van Sweco. En het zebrapad zal doorgetrokken worden over het fietspad heen aan de buitenzijde van de boulevard. Op die manier hebben voetgangers altijd voorrang. Ook aan de buitenzijde van de Boulevard zullen fietsers dus veel aandachtiger moeten zijn.
Sommige opmerkingen in dat rapport deden wel de wenkbrauwen fronsen. Zo meent de provincie, die ook betrokken was in de werkgroepen, dat het openhouden van de Gelatineboulevard (voor autoverkeer) onnodig lijkt. Bovendien lijkt het hen onlogisch dat de fietsers mee in dit verkeer bewegen. De provincie verwacht dat fietsers in de realiteit eerder over het voetpad zullen bewegen.
Ter hoogte van de Gelatineboulevard zou het, opnieuw volgens de provincie, nuttig zijn om de fietser stadinwaarts “uit de rijweg te brengen” en om hem voldoende ruimte te geven. “In het kader van eenduidig en consequent ontwerp lijkt het niet interessant om de fietser in een beperkt segment van de Gelatineboulevard een ander wegbeeld te geven. Het staat de fietser natuurlijk wel vrij om zich mee op het plein te bewegen”, luidt het antwoord.
Conflicten met illegale fietsers – zij die aan de buitenzijde van de boulevard tegen de richting in fietsen – zijn te voorzien, meent de provincie bovendien. Antwoord: “Er kan spijtig genoeg geen rekening worden gehouden met illegale verkeersstromen. Door middel van een kwalitatief dubbelrichtingsfietspad aan de binnenzijde (de fietsboulevard, nvdr) wordt er een volwaardig alternatief gegeven voor de fietser.” Recent startte politie LRH wel een intussen fel bekritiseerde controlecampagne om deze spookfietsers aan te pakken.
Tenslotte zijn er nog de toeristische fietsers die vroeger via het fietsroutenetwerk langs de kanaalkom naar de stad kwamen. Diverse fietsroutes lopen in de buurt van de kanaalkom. Omdat ze op dit vlak helemaal niks terugvindt in het ontwerp, vraagt de provincie zich af “of hier toeristische fietsers gewenst zijn”. Indien niet, meent de provincie, dan kan de toekomstige fietsbrug over de kanaalkom, parallel met de Herkenrodesingel, misschien interessant zijn – alhoewel daaraan toegevoegd wordt dat “het niet duidelijk is op welke termijn dit haalbaar is”. Sorry, luidt het antwoord, maar “het traject van het toeristisch fietsroutenetwerk is geen onderdeel van dit project”.
Omkering rijrichting in de Gasthuisstraat
“De Gasthuisstraat krijgt geen heraanleg”, stelt het Sweco-rapport heel duidelijk. De stad volgt voorlopig die redenering. “De mogelijke heraanleg wordt opgenomen bij de uitwerking van het nieuwe circulatieplan voor de binnenstad indien dit opportuun is. De rijrichting wordt wel omgekeerd, zodat het verkeer uit de Molenpoortparking naar de ring kan rijden via de Kempische poort. Deze wijziging wordt gerealiseerd door middel van bebording.”
Daarover maakt de provincie in één van de werkgroepen de volgende opmerking: “In de huidige toestand is er weinig beschikbare ruimte tussen de boordstenen om een tegenliggende fietser te kruisen.” In de huidige toestand is er ook al fietsverkeer in twee richtingen, luidt de motivatie om enkel de verkeersborden aan te passen. Dat de straat in de toekomst misschien een heraanleg krijgt, is alleszins positief. Al roept dat nu al twee relevante vragen op: langs welke weg gaan auto’s op dàt moment de Molenpoortparking moeten verlaten, als het niet meer via de Kattegatstraat kan? En gaan automobilisten voldoende beseffen dat dit een fietsstraat is, zeker als ze deze nieuwe situatie zo vlug mogelijk achter zich willen laten?
Parking Slachthuiskaai
Deze parking maakt geen deel uit van de werken die deze komende winter worden uitgevoerd. “Dit is inderdaad niet opgenomen in de huidige planning”, antwoordt schepen van Openbare Werken Laurence Libert. “Die herinrichting wordt later in een integraal plan bekeken als ook de parking van Quartier Bleu zal opengaan.” Wel wordt de toegangsweg naar de parking vanaf de Groene Boulevard vernieuwd. Bovendien moet de kademuur aan de kop van de kanaalkom ook nog eerst verlaagd worden, tot aan de gebouwen van De Kaai, om het definitieve lage beeld te kunnen realiseren dat het project nastreeft.
Tijdens de werken is deze parking afgesloten. Dat zorgt er bij voorbeeld voor dat de intrede van Sinterklaas, die traditioneel aan de kade langs deze parking arriveert, een lichte parcourswijziging moet volgen. Zijn boot zal volgens HLN aanmeren ter hoogte van de Vaartstraat.
Herinrichting bushalte Molenpoort
Via éénzelfde toerit rijden voortaan de bussen van De Lijn naar de bushalte Molenpoort én de automobilisten naar de ondergrondse parking Molenpoort. Bovendien creëert het nieuwe ontwerp van de bushalte de nodige ruimte voor touringcars om halt te houden langs de ventweg aan de Thonissenlaan. Een groenstrook moet tenslotte vermijden dat auto’s de wandelas oprijden.
Vergeet tenslotte ook niet dat omwille van de recente beslissing om de Spartacus-tram over de Groene Boulevard te laten rijden, een stukje van deze werken over een aantal jaren opnieuw moeten gebeuren. (ds)
