Uitkijken naar het jaarlijkse drèpke

“Er is weer een heel aanbod van activiteiten, met natuurlijk de klassiekers en ook weer een aantal speciallekes“, begint Davy Jacobs aan zijn verhaal. “Een klassieker die tegelijk een specialleke is, is de presentatie van onze vers gestookte huisjenever. Daar is Jan (Kempeneers, de meester-stoker, red.) nog volop mee bezig.”

De traditie wil dat die voorstelling altijd op een bijzondere manier gebeurt en dat de burgemeester voorproeft. Dat is dit jaar voor de eerste keer burgemeester Vandeput. “Ik hoop dat het ook bij hem in de smaak valt. Maar ik denk wel dat hij een jeneverliefhebber is, ja. Dus volgens mij zal het wel goed komen”, lacht Davy.

Over die spectaculaire presentatie blijft hij echter heel mysterieus. “De manier waarop we onze huisjenever presenteren, is elk jaar een uitdaging. De laatste jaren houden we eraan om dat op een spectaculaire manier te doen. Vorig jaar was het met de grote hijskraan, en we hebben hem ook al ooit aan een grote tros ballonnen naar het podium laten vliegen. Voor dit jaar kan ik garanderen dat het misschien zelfs nog spectaculairder is dan die hijskraan of ballonnen. Iedereen moet gewoon op zaterdagnamiddag om 15 uur komen kijken…”

Op zondag, ook vanaf 15 uur, stellen meester-stoker Jan Kempeneers en leerling-stoker Steven Reekmans de nieuwe vatgerijpte jenever voor. “Ik denk dat we een jaar of vier, vijf zonder belegen of vatgerijpte jenever gezeten hebben,” vertelt Davy Jacobs daarover. “Die voorstelling gebeurt op een minder spectaculaire manier weliswaar, maar ze geven er wel de nodige deskundige uitleg bij. Hiervan trakteert het museum niet, maar die jenever is vanaf dan wel te koop. Maar het is een zeer kwaliteitsvol product waarvan de moutwijn – de basis van jenever – gedurende acht jaar op vat in onze kelder heeft liggen rijpen. Voor de echte jeneverliefhebber en connaisseur is dat toch wel een uniek product. Die moet hij zeker geproefd hebben als hij naar de Jeneverfeesten komt op zondag.”

Met Steven Reekmans heeft het Jenevermuseum sinds een jaar een leerling-stoker in dienst. Hij moet niet alleen de kneepjes van het stookvak leren van meester Jan, maar tegelijk er ook voor zorgen dat het hele stookproces en alles wat te maken heeft met de technische werking en de typische kantjes van de 19e-eeuwse stoomstookinstallatie gedocumenteerd wordt voor de toekomst.

“Dat is de bedoeling van dat leerling-meesterschaptraject”, vertelt Davy Jacobs. “We leggen dat traject nu al gedurende twee jaar af, en de Jeneverfeesten spelen daarin een belangrijke rol. Steven stelt alles te boek en hij maakt video’s en foto’s zodat alles goed gedocumenteerd wordt voor het nageslacht en voor de stokers die na Jan zullen komen.”

“We kunnen dit traject realiseren dankzij een beurs van de Vlaamse gemeenschap. Steven heeft een fulltime job, maar heeft in overleg met zijn werkgever twee dagen per week loopbaanonderbreking kunnen nemen om hier te komen werken. Zijn loon wordt daarom gecompenseerd vanuit die Vlaamse beurs.”

“Maar je moet zoiets natuurlijk niet voor de centen doen. Hij is sowieso ook heel geïnteresseerd in het hele gebeuren rond het distilleren en de jenevergeschiedenis. Hij heeft ook de Syntra-cursus Distillateur hier in Hasselt met glans afgelegd.”

“Ik denk dat er dankzij die Syntra-opleiding – die al verschillende jaren met vrij veel succes wordt georganiseerd en die ook altijd volzet is – heel wat afgestudeerden staan te trappelen om hun eerste stapjes te zetten in het opstarten van een distilleerinitiatief”, meent Davy Jacobs.

“Er zijn trouwens al een aantal mooie voorbeelden uit voortgekomen, niet alleen hier in Hasselt maar ook in de rest van Vlaanderen. Denk maar aan Olivier van Stokerij Vanderlinden, want hij heeft die opleiding ook volledig gevolgd. En in Zelzate is er ook een stokerij die ontstaan is naar aanleiding van een cursist uit die opleiding. In Nederland wordt de cursus intussen trouwens ook georganiseerd, en ook daar zien we heel wat belangstelling.”

Jenever zit al enkele jaren opnieuw in de lift, meent Davy Jacobs verder. “Dat betreft dan niet alleen de interesse van de consument. Bezoekers van het Jenevermuseum zijn heel erg geïnteresseerd in artisanaal, ambachtelijk gemaakte producten, die bovendien ook nog eens een heel boeiend verhaal kunnen vertellen. Dan zit je met jenever aan het juiste adres.”

“Langs de andere kant zijn er ook heel veel mensen daardoor geïnteresseerd in de productie en de techniek erachter om zo’n artisanaal product op een authentieke manier te maken. Zo belanden we dan opnieuw bij die stokers.”

“We drinken hier in Hasselt al jenever sinds het begin van de 17e eeuw, en misschien zelfs al wat vroeger”, vertelt Davy verder. “Dat is eigenlijk altijd een verhaal van ups en downs geweest. We hebben gezien dat het vanaf de jaren 1980-90 eerder een neerwaartse beweging was, maar vanaf de jaren 2000 en zeker 2010 zien we toch stilaan een heropleving en een herwaardering van het product.”

“Dat zie je vooral omdat heel veel commerciële producenten teruggrijpen naar die authentieke moutwijn-jenevers waar de graansmaak heel uitgesproken is. Dat zijn de jenevers van onze voorouders uit de hoogdagen van de jenevernijverheid hier in Hasselt en bij uitbreiding Vlaanderen en Nederland.”

“Als we spreken over sterke drank en jenever, dan moeten we het ook hebben over matig drankgebruik”, licht Davy Jacobs dit aspect van de Jeneverfeesten toe. “We mogen genieten van jenever en we mogen dat met mate doen – zeker tijdens de Jeneverfeesten. Dat is eigenlijk het ideale moment om daar aandacht aan te besteden, zeker omdat Hasselt dan overspoeld wordt door honderdduizenden bezoekers. Het museum heeft dan trouwens ook 10.000 bezoekers. We schenken dan heel graag de borrel en heffen het glas even graag, maar we moeten mensen er ook bewust van maken dat alcohol en jenever ook gevolgen kunnen hebben.”

“Als Jenevermuseum vertellen we dat die keerzijde van het verhaal zowel in onze historische presentatie als in het heden, want we hebben ook oog voor de actualiteit. Daarom hebben we een alcoholscanner kunnen plaatsen dankzij de beroepsfederatie van distillateurs en wijnbouwers en dankzij het fonds Emilie Leus.

“Iedereen die hier passeert, kan in die Alcoscan blazen via een biologisch afbreekbaar rietje. Een sensor en technologie – die de politiediensten ook gebruiken, tussen haakjes – tonen dan welk alcoholgehalte in hun bloed zit. Dan blijft er wel hun eigen verantwoordelijkheid om de juiste conclusies te trekken en al dan niet achter het stuur te kruipen om naar huis te rijden. Er zijn echter alternatieven genoeg, zoals taxi’s, mensen kunnen te voet gaan of met de fiets komen en dergelijke.”

“Maar meer dan ooit zijn mensen zich bewust van die risico’s en van eventuele gevolgen van een te hoog alcoholgehalte achter het stuur – boetes, intrekking van het rijbewijs en nog ergere. Ze zijn daarom bereid om de test te doen. Hopelijk trekken ze dan inderdaad de juiste conclusies en passen ze hun gedrag aan.”

“Wij stellen hier in ons museum alleen maar vast dat zowel oudere mensen als jongeren heel bewust omgaan met het gebruik van sterke drank. We merken hier heel regelmatig dat veel mensen het bewust houden op één jenevertje. Hun lichaam zou er in principe twee kunnen verdragen, maar ze stoppen toch bewust na ééntje.”

“Voorlopig is dit het enige toestel dat in Hasselt staat. Het is ook het eerste in de stad. Ik weet dat er gesprekken gaande zijn, maar of er bijvoorbeeld via de stedelijke preventiedienst nog toestellen bij zullen komen, kan ik niet zeggen. De fabrikant van het toestel stelt het alleszins wel voor aan steden en gemeenten, bij horecazaken, aan uitbaters van publieke en private parkings enzoverder. Hij stelt ook vast dat er grotere bereidheid lijkt om te luisteren en om zulke toestellen te plaatsen. Geen enkele horecazaak is er uiteindelijk bij gebaat dat hun klanten na een bezoek aan de zaak gevaar veroorzaken op de weg.”

“Het eerste gebruik van die herbruikbare glaasjes, vorig jaar, is over het algemeen goed tot zeer goed geëvalueerd”, vertelt Davy Jacobs hierover. “Niet alleen door de bezoekers en consumenten, maar ook door de standhouders en de organisatie. En ook niet alleen omwille van het duurzaamheidsaspect. We zien ook op dat vlak dat mensen bewuster worden. Ze appreciëren alle stappen die gezet worden in de richting van milieuvriendelijke maatregelen. En ze gaan er dus ook in mee.”

“Bovendien stellen we vast dat die degelijke glaasjes veel aangenamer worden ervaren om een borrel uit te drinken in vergelijking met die wegwerpglaasjes van vroeger. Die betekenden eigenlijk geen meerwaarde voor het vloeibare goud dat erin zit. Deze glaasjes leunen veel meer aan bij een echt glazen glas en zijn een perfect duurzaam alternatief op grote feesten.”

“Vanaf deze editie worden ze ook nog beter verzameld na gebruik. Er komen speciale vuilnisbakken met enkel een klein gat speciaal voor deze glaasjes. Vorig jaar kwamen er heel veel glaasjes terecht in restafvalbakken én omgekeerd. Nu voorziet men aangepaste vuilnisbakken verspreid over de hele stad.”

“Op de hoek van de Hoogstraat en de Vismarkt vinden bezoekers een glaasjesinfopunt waar ze tien lege jeneverglaasjes kunnen inruilen voor een gratis consumptiebon. De bezoekers aan de Jeneverfeesten lijken alleszins klaar voor dit soort duurzame maatregelen. De standhouders en de verschillende partners van de feesten zijn dat ook.”

“Voor ons als Jenevermuseum zijn dit de hoogdagen van het jaar, natuurlijk”, reageert Davy Jacobs. “Afhankelijk van het weer hebben wij tussen de tien- en de vijftienduizend bezoekers op twee dagen tijd. Dat is enorm en betekent ook alle hens aan dek. Maar iedereen van het personeel wil erbij zijn en wil elke editie meemaken. Ik werk hier twintig jaar en heb twintig edities meegemaakt…”

“Wij drinken zelf pas een borrel als we gedaan hebben met werken, om acht uur ’s avond. Tijdens de festiviteiten houden wij het op water en frisdrank. Ik mag trouwens niet vergeten om tegen onze Hasseltse belleman te zeggen dat hij een glaasje van zijn eigen jenever opzij houdt voor als mijn dienst afgelopen is. Maar nuchter blijven tijdens die dagen is ondanks de afspraken inderdaad geen evidentie (lacht). Als we zaterdag om 3 uur onze nieuwe jenever gaan presenteren, dan komen de stokers en ik wel op het podium. We heffen op dat moment het glas, maar het drinken doen we pas na acht uur ’s avonds als de museumdeuren gesloten zijn en alles opgeruimd is…”

“Mijn grootvader heeft zich bij stokerij Severy van leerling-stoker naar meester-stoker opgewerkt”, vertelt Gert Jordens van het Jessenhofke uit Hasselt. “Hij heeft een aantal heel mooie jenevers ontwikkeld, waaronder de ‘Centennaire‘ ter gelegenheid van het 100-jarige bestaan van de stokerij. Dat is eigenlijk de start van mijn passie. Ik heb nu zelf een eau de bière die ik daar ga voorstellen…”

Daarmee geeft Gert ook al een voorproefje van de manier waarop zeven mensen vertellen over evenveel Hasseltse jeneverstokerijen. Ergens hadden ze zelf daar wel iets mee te maken. “We hebben een schema opgesteld waarbij een aantal Hasseltse stokerijen vertegenwoordigd worden door iemand die ermee te maken had”, licht Gert deze vertellingenreeks toe. “Zowel op zaterdag als zondag vertellen zij specifiek over die stokerij gedurende een heel uur.”

De stokerijen Wissels, ’t Stookkot, Smeets, Severy, Fryns, Wissels/Motmans en Massy komen tijdens de vertellingen aan bod. Inschrijven kan nog altijd, maar sommige vertellingen zijn intussen al volzet. Deelname kost 8 euro. Maximum 25 mensen kunnen deelnemen aan elke vertelling.

Info: www.jeneverstokers.be

Ex-Hasselaar, bekende striptekenaar en illustrator Brecht Evens ontwierp de affiche van de Jeneverfeesten 2019. Hij leverde een kleurrijke affiche af waarop je de gezellige sfeer bijna kunt proeven.

“Ik voel me enorm vereerd dat ik het campagnebeeld van De Jeneverfeesten mocht ontwerpen”, vertelde Brecht daarover tijdens de voorstelling. “Het is een hommage geworden aan Hasselt, De Jeneverfeesten en mijn Hasseltse familie.”

Evens staat vooral bekend om zijn gedetailleerde pennenwerk, vakkundig lijnenspel en schakeringen tussen licht en donker. Een onmiddellijk herkenbare stijl die ook perfect past bij de uitstraling van De Jeneverfeesten. Het campagnebeeld straalt een licht chaotische feestelijkheid uit, waar van alles gebeurt. De organisatie trekt daarom heel graag de parallel met haar feesten. “Je zal zeker enkele personen en situaties in het beeld herkennen en elke keer als je kijkt, ontdek je weer iets anders”, meent Jean-Pierre Swerts. “Misschien kom je jezelf wel tegen in het beeld?”

Sinds 2013 woont en werkt Brecht Evens in Parijs, van waaruit hij wereldwijd geprezen wordt in zijn vakgebied. In 2009 brak hij door bij het grote publiek met zijn filosofische stripalbum ‘Ergens waar je niet wil zijn’. Hij won er de Willy Vandersteenprijs mee, een Fauve op het Internationale Stripfestival van Angoulême én werd zelfs genomineerd voor een vermaarde Amerikaanse Eisner Award.

Voor zijn jongste striproman ‘Les Rigoles’ uit 2018 won hij als allereerste Nederlandstalige auteur ooit de prijs voor meest opmerkelijke striproman qua verhaal, tekenwerk en originaliteit op het Internationale Stripfestival van Angoulême. Daarnaast tekende hij ook al een boek voor de Fondation Louis Vuitton als eerste Belgische kunstenaar ooit.

“Die noodzakelijke werken moeten gebeuren”, reageert schepen El Ouakili. “Maar we voorzien alle mogelijke maatregelen om het toch aangenaam te maken. Er worden panelen voorzien en we proberen zoveel mogelijk te verfraaien met doeken, wimpels, … om toch een mooie uitstraling te geven. Die hinder is er, daar moeten we eerlijk zijn. Maar we gaan hem minimaliseren en zorgen dat de Grote Markt bereikbaar is. Die markt gaat natuurlijk niet af zijn, maar we proberen maximaal te vermijden dat mensen met hun voeten in de modder staan. Er zijn grote inspanningen gedaan om er weer onvergetelijke Jeneverfeesten van te maken.”

Intussen is er zowel op de Grote Markt als in de Kortstraat en de Maastrichterstraat een tijdelijke asfaltlaag gelegd.