Komende zaterdag 19 september is het weer internationale World Cleanup Day. Overal ter wereld ruimen miljoenen mensen dan massaal zwerfvuil op. Ook Hasselt promoot deze actie via een samenwerking met Junior Chamber International Hasselt (JCI). Daarnaast organiseerde schepen van Propere Stad Laurence Libert de voorbije maanden al diverse nieuwe inzamel-initiatieven. Maar is afval opruimen wel de slimste keuze?
De Abdijsite Herkenrode, de Kanaalkom, het Kapermolenpark en het Albertkanaal ziet de stad als vier hotspots vlakbij een waterloop waar geïnteresseerde opruimers hun bijdrage kunnen leveren aan dit internationale evenement. Dit jaar focust de stad namelijk op propere waterlopen in ieders omgeving. Om het goede voorbeeld te geven, plaatste de Vlaamse Milieumaatschappij op vraag van de stad alvast een drijfvuilvanger op de Demer, vlak voor de plek waar deze waterloop het Kapermolenpark binnenstroomt. Een tweede exemplaar volgt ter hoogte van de Tuiltermolen, vlak achter de Abdij van Herkenrode.
Vorig jaar in mei organiseerde Hasselt al een test met zo’n drijfvuilvanger, en die hield liefst 46 kilo vuil op vier weken tijd tegen. Dat was ter hoogte van de Robbemolen in Kuringen. De dikke pap van 20 centimeter dik bevatte opvallende ‘blikvangers’ zoals glazen flessen, tennisballen, een kruiwagenband, veel isolatiemateriaal, houten balken en weidepalen.
“Het straffe is wel dat de natuur zich ook in deze puinhoop een weg wist te vinden”, merkte schepen van Propere Stad Laurence Libert destijds verbaasd op. “Zo bouwde een vogel een nestje bovenop de verzamelde soep.” Dat nestje met eieren werd vlakbij in de natuur geplaatst, al het afval werd afgevoerd naar het recyclagepark van Sint-Lambrechts-Herk en daar gesorteerd.
Voor Libert was de noodzaak voor zo’n permanente vuilvang alleszins overduidelijk. Tijdens de gemeenteraad van einde maart dit jaar besliste de stad om officieel te gaan samenwerken met de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) en om samen twee drijfvuilvangers te plaatsen op de Demer. VMM organiseerde de aankoop en installatie, de stad zorgt in de toekomst voor de regelmatige afvoer van het drijvende vuil. Vorige week verscheen de eerste, ter hoogte van de Japanse Tuin. Het tweede exemplaar ligt vlakbij de Tuiltermolen aan de Herkenrodeabdij.
Bij VMM keken ze niet helemaal verbaasd op van die vuilvangst tijdens de test van vorig jaar. “We stellen jammer genoeg nog steeds vast dat zeer veel vuil in de waterlopen terecht komt”, reageerde woordvoerster Katrien Smet in het voorjaar al, na de aankondiging van de samenwerking. “In 2019 hebben onze medewerkers 847 grote stukken afval en 1.696 vuilzakken vol afval uit onze waterlopen gehaald.” VMM beheert in totaal 1.400 kilometer aan waterlopen in Vlaanderen. “Bij een proefproject met in totaal zeven vuilvangen op Dijle, Vunt, IJse, Zuunbeek en Zenne werd het voorbije jaar ruim 900 kg afval uit de waterloop verwijderd.” VMM bezorgde ons ook foto’s van al die verzamelplekken, waaruit we een kleine maar sprekende selectie maakten. Toelichting daarbij lijkt niet nodig.
Hasselt was trouwens niet de enige die de vraag voor een drijfvuilvanger bij VMM op tafel legde. “Voor de waterlopen van eerste categorie waar de VMM voor bevoegd is, gaan we veertien vuilvangen plaatsen in het Demer- en Maasbekken,” antwoordde Katrien Smet. “Deze locaties zijn strategisch gekozen omdat op basis van onze terreinkennis het vermoeden groot is dat we daar op een efficiënte wijze de zwerfvuilproblematiek kunnen aanpakken.”
“Onze bedoeling is om verder ook een samenwerking met de gemeentes op te starten. Cruciaal is ook dat samen met de plaatsing van de vuilvangen sensibilisatie opgestart wordt. De bedoeling moet zijn dat geen afval meer in de waterlopen terecht komt. Waar duidelijk is wie de veroorzaker van het vuil in de waterlopen is, opteren we voor handhavende maatregelen.”
WORLD CLEANUP DAY PRAKTISCH
Wie in Hasselt wil deelnemen aan de World Cleanup Day op 19 september moet zich op voorhand inschrijven via de website van de stad. “Zo kunnen we voldoende opruimmateriaal voorzien dat we gratis ter beschikking stellen”, verduidelijkt schepen Libert.
De verzamelplaatsen voor de vier locaties zijn:
- het poortgebouw van Abdijsite Herkenrode
- het Scheepvaartplein aan de Kanaalkom
- de uitkijkheuvel aan de vijver van het Kapermolenpark
- Kajakclub VVW in de Simpernelstraat aan het Albertkanaal
Op elke locatie staan vrijwilligers van JCI Hasselt. “Na aanmelding ontvang je opruimmateriaal en een fluo hesje”, licht Libert verder toe. “Deelnemers kunnen alleen of in kleine bubbels op pad. Om 16 uur brengen we het opgeruimde zwerfvuil samen aan de verzamelpunten. Van daaruit vertrekt het richting ons recyclagepark van Kuringen.” Het ingezamelde resultaat wordt opgeteld bij het wereldwijde totaal. Deelnemers maken via loting tenslotte nog kans op een mooie Flagbag-tas, gemaakt van banners van de World Cleanup Day.
Opruimen kan natuurlijk ook in de eigen buurt. “Registreer je dan als ‘mooimaker’ via www.hasselt.be/mooimakers en vraag je gratis opruimmateriaal aan”, licht Libert deze mogelijkheid toe. Ze raadt daarbij aan om de app WePlog te installeren op je smartphone. Die registreert elke opruimronde en signaleert aan de stad waar een volle zak klaar staat voor de inzameling.
Nieuwe afvalaanpak in Hasselt
Het voorbije jaar startte schepen Libert al meerdere initiatieven in de strijd tegen afval en zwerfvuil in Hasselt. Ze werkt intussen ook aan een vernieuwd afvalbeleid voor de stad.
Via een QR-code op elke vuilnisbak op het openbaar domein en een speciale app van Limburg.net monitort de stad de inhoud van elke bak. Die slimme aanpak moet de vuilnisrondes efficiënter maken en tegelijk informatie opleveren over eventuele bijkomende maatregelen die in een bepaalde buurt nodig zouden blijken.
“Er staan meer dan duizend van die vuilbakken en dikwijls dumpen mensen hun afval er nogal ‘nonchalant’ rond. Waar ze eigenlijk bedoeld zijn om zwerfvuil te voorkomen, trekken ze soms net zwerfvuil aan. Zo belandt op drukke dagen afval vaak naast of bovenop de vuilbak in plaats van erin.” Mobiele camera’s zijn één oplossing voor die problematiek, vuilnisbakken wegnemen straft dan weer de correcte gebruikers, meent schepen Libert.
“Op basis van het verzamelde cijfermateriaal willen we een zicht krijgen op de probleemzones en hiervoor gerichte oplossingen uitwerken in samenwerking met Mooimakers”, verduidelijkt de schepen. “Daarnaast moeten de metingen ook aangeven waar te veel of te weinig vuilbakjes staan, waar de inhoud van de reservoirs te klein is en hoe we onze ledigingsrondes kunnen optimaliseren.”
Het recente probleem rond het afval van KFC blijkt voorlopig nogal mee te vallen, vertelde schepen Libert ons recent. “Ze doen heel goed hun best, en we weten dat er ook afval in verder gelegen straten wordt achtergelaten.” Op sociale media waren er bijvoorbeeld enkele opmerkingen over de Koningin Astridlaan en omgeving. “We zitten daar alleszins bovenop”, stelt ze iedereen gerust.
Ook voor de rolcontainers in de verschillende stadsgebouwen werkt de stad aan een vernieuwing. Sensoren in deze 120 containers meten voortaan het gebruik en geven aan wanneer ze vol zijn. De stad test dit systeem gedurende een jaar uit.
Eerder organiseerde Libert een vergelijkbaar testproject met slimme persvuilnisbakken in het stadscentrum. “Al deze projecten kaderen binnen onze ambitie om ook op vlak van afvalbeleid uit te groeien tot een smart city.”
Openbare vuilbakken waarin PMD en restafval gescheiden kan achtergelaten worden, zijn nog zo’n nieuwigheid. “Afval scheiden is thuis voor velen al een gewoonte geworden”, vertelt ze daarover. “Papier, PMD, GFT, glas en op termijn zelfs plastic afval worden gescheiden ingezameld of opgehaald. Op het openbaar domein is afvalinzameling en -scheiding echter complexer en minder wijdverspreid. Hierbij is de juiste visuele communicatie van cruciaal belang. Via tests willen we nagaan wat het beste werkt: tekstlabels, pictogrammen of gekleurde inwerpopeningen.”
Coaching
Een belangrijk aspect van haar hele aanpak is de coaching door Limburg.net. “Het coachingtraject van Mooimakers is gericht op zeven concrete pijlers”, licht Laurence Libert toe. “Deze sluiten naadloos aan bij ons meersporenbeleid, waarbij we aandacht hebben voor zowel infrastructuur, omgeving, communicatie, handhaving als samenwerkingen. Zo gaan we onze interne coördinatie voor de aanpak van zwerfvuil en sluikstort verder optimaliseren, een nieuw vuilbakkenbeleidsplan uittekenen, een concrete aanpak voor gekende hotspots van sluikstort en zwerfvuil uitwerken en ons veegplan uitbreiden. Wat betreft communicatie en samenwerken stappen we mee in het beloningssysteem voor scholen en verenigingen ‘Operatie Proper’ en nemen we de komende jaren opnieuw actief deel aan de Handhavingsweek. Tot slot willen we ook sterker handhaven door onze instrumenten voor de bestraffing van overtreders verder uit te breiden.”
“Vanuit de stad voegen we daar zelf nog enkele extra streefdoelen aan toe”, vult ze verder aan. “Zo willen we een concrete aanpak opmaken voor hardnekkige zwerfvuilproblemen zoals peuken en hondenpoep. Daarnaast willen we de afvalberg die gelinkt is aan evenementen verder terugdringen. In dit kader voerden we al testen met gescheiden afvalinzameling uit tijdens een aantal events. En tot slot willen we ons meldingssysteem verder optimaliseren.”
“Zwerfvuil en sluikstort zitten vaak verdoken en onze diensten merken niet alles op. Via een laagdrempelig meldingssysteem kan de Hasselaar ons daarbij ondersteunen. In ruil krijgt de burger een properdere buurt”, besluit Libert.
Gevecht tegen de plasticindustrie
Tijdens een lang interview met De Correspondent klaagt Rob Buurman, de voorzitter van de zelfstandige milieuorganisatie Recycling Netwerk Benelux, intussen aan hoe de plasticindustrie via haar marketingstrategie het zwerfvuil- en afvalprobleem in zijn ogen in de schoenen van elke burger probeert te schuiven. ‘Als er geen plastic spullen geproduceerd worden die bovendien een hele korte levenscyclus hebben – en met andere woorden wegwerp stimuleren – dan verdwijnt voor die burger de noodzaak om zoveel afval op te ruimen’, redeneert hij. Een radicale productie-omslag naar duurzaam geproduceerde goederen is wat die bedrijven volgens Buurman moeten doen.
“Recycling Netwerk geeft speciale aandacht aan afvalpreventie, effectieve afvalinzameling (zoals met statiegeld) en hoogwaardige recycling”, lezen we op hun website. De organisatie wil “ervoor zorgen dat de politiek zich baseert op betrouwbaar onderzoek en niet op de miljoenenlobby van de meest dominante bedrijven. Namens de milieubeweging spreken we daarom zowel de overheid als bedrijven aan op hun doen en laten en op hun verantwoordelijkheid.”
Dat stad Hasselt alvast deze inspanningen levert om zo veel mogelijk afval op diverse en slimme manieren te verzamelen, kan alleen maar toegejuicht worden. Of haar inwoners en bezoekers een even grote bijdrage daaraan willen leveren, zal op 19 september duidelijk worden.
Want – toevallig – op dezelfde dag als World Cleanup Day begint ook de kermis in Hasselt. En dan stelt zich de volgende vraag: hoe zullen die bezoekers al die pas opgeruimde straten zien? Als een stimulans om dit zo te houden, of als een uitnodigend, leeg canvas voor hun individuele afvalkunsten? (ds)
